خسران طبیعت با برداشت انبوه و بی‌رویه گیاهان خوراکی
فصل دل‌انگیز بهار بار دگر خوان گسترده و پرنعمتش را سخاوتمندانه بر دشت و دامان طبیعت استان ایلام گسترانده و همگان را به مهمانی خویش فراخوانده است. به‌گزارش ایرنا؛ بهار همواره از دیرباز فصل پربار رزق و روزی بوده است و از نیمه اسفندماه که هوای لطیف بهاری بر زمستان سرد مستولی و چیره می‌شود و چه آن هنگام که بهارانه طبیعت خرامان‌خرامان از راه می‌رسد و زمین سرمست از رویش گیاهان وحشی می‌شود، همه از سفره پربرکت بهار توشه‌ای از روزی حلال می‌چینند. همه‌ساله از نیمه دوم اسفندماه تا نیمه اوایل اردیبهشت‌ماه انواع گیاهان خودروی وحشی با انواع خواص دارویی و خوراکی در زیستگاه‌ها و رویشگاه‌های استان در نقاط مختلف سر از خاک برمی‌آورند و هم زمین را طراوتی تازه می‌بخشند و هم روزی‌بخش مردمان این دیار می‌شوند. اسفند که به نیمه‌های عمر خود می‌رسد بهارانه‌های طبیعت یکی پس از دیگری خودنمایی می‌کند و بازارها مملو از انواع گیاهان بهاری خاص استان ایلام می‌شود. ذائقه زاگرس‌نشینان ایلام از روزگاران کهن تاکنون با گیاهان خودروی این منطقه سازگار و مأنوس بوده و نسل به نسل این ذائقه بهارانه در بین مردم استان باوجود انواع غذاهای متنوع به قوت خود پایدار و ماندگار مانده است. پاغازه، پیچک (سیرکوهی)، تره کوهی (تَرگ)، آوندول، علف چشمه، پیازکوهی، سیرکوهی، گل‌گاوزبان، اَزبوَه (آویشن کوهی)، تولیه (پنیرک)، کنگر، کرکول، بوره ولی و انواع قارچ‌های کوهی مانند دملان ازجمله گیاهان بهاره هستند که به‌عنوان گیاهان خوراکی این روزها در حجم گسترده از کوه و دشت چیده و عرضه می‌شوند. این گیاهان در کنار مصرف خوراکی دارای خواص بی‌شمار دارویی هستند و هرکدام به‌تنهایی یک داروخانه کوچک طبیعی را شامل می‌شود که خداوند رحمان بر مردم این سامان ارزانی داشته است. بهره‌برداران و افراد زیادی هم‌زمان با رویش این گیاهان خودرو به رویشگاه‌ها رفته و اقدام به چیدن انبوه گیاهان بهاری و عرضه آن در بازار می‌کنند؛ اما نکته حائز اهمیتی که باید بهره‌برداران در هنگام چیدن گیاهان طبیعی لحاظ کنند نحوه چیدن این نعمت‌های خدادادی است. گیاهان بذری باید بعد از بذرپاشی و گیاهان پیازی باید بدون پیاز و ریشه و از ساقه چیده شوند تا برای سال‌های بعد هم امکان رویش مجدد این نباتات وجود داشته باشد. عدم برداشت اصولی گیاهان توسط مردم باعث شده است از دامنه پراکنش و تراکم این گیاهان سال‌به‌سال کاسته شود. رویشگاه‌های گیاهان طبیعی همواره مورد دستبرد و تاراج افراد سودجو و طمع‌ورز قرار می‌گیرد و این افراد با برداشت انبوه و بی‌رویه و غیراصولی موجب خسران به طبیعت و نسل‌های آینده می‌شوند. مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان ایلام دراین‌زمینه گفت: ۱۲۶ تعاونی در استان مجوز بهره‌برداری از گیاهان طبیعی را با نظارت کارشناسان منابع‌طبیعی و آبخیزداری دارند. ابراهیم پیرزادیان افزود: میزان برداشت فراورده‌ها و محصولات جنگلی و مرتعی ازسوی این تعاونی‌ها مشخص و تعیین شده است و این بهره‌برداران آموزش‌های لازم درخصوص شیوه چیدن گیاهان را فرا گرفته‌اند. وی ادامه داد: همه‌ساله ازسوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور سیاست‌های بهره‌برداری از محصولات جنگلی و مرتعی تهیه و به استان‌ها ابلاغ می‌شود. پیرزادیان یادآور شد: در سیاست‌های ابلاغی نوع گیاهان قابل‌برداشت در سه بخش برداشت ممنوع، مجاز مشروط و مجاز با نظارت تقسیم‌بندی شده است. ی توضیح داد: گیاهانی چون گل‌های لاله واژگون ممنوع، سقز مجاز مشروط و گیاهان فصلی خودرو مجاز با نظارت هستند. مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان ایلام افزود: برای گیاهان فصلی تعاونی‌های بهره‌برداری با نظارت کارشناسان مجاز به برداشت به مقدار تعیین‌شده و در رویشگاه‌های معرفی‌شده هستند. به گفته وی هفت هزار همیار طبیعت با نیروهای منابع‌طبیعی و آبخیزداری برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی مشارکت دارند تا از آسیب به رویشگاه‌ها و ذخیره‌‍‌گاهای ژنتیکی و یا برداشت بی‌رویه و خارج از سقف مشخص توسط بهره‌برداران جلوگیری کنند. پیرزادیان تأکید کرد: تعاونی‌های بهره‌برداری برای ادامه فعالیت خود باید در حفاظت، احیا، توسعه و بهره‌برداری اصولی از عرصه‌های طبیعی با منابع‌طبیعی و آبخیزداری همکاری داشته باشند. وی بابیان‌اینکه جوامع محلی شامل روستاییان و عشایر آموزش‌های لازم در مورد بهره‌برداری از محصولات و فرآورده‌های جنگلی را فراگرفته‌اند، تأکید کرد: استان ایلام بیشترین مشارکت درزمینه مدیریت اراضی مرتعی و جنگلی و استفاده از فرآورده‌های طبیعی را در سطح کشور دارد. مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان ایلام اضافه کرد: مردم اگر هرگونه تخلف یا برداشت بی‌رویه گیاهان دارویی را مشاهده کردند با سامانه گویای ۱۵۰۴ تماس بگیرند و موارد را گزارش دهند. وی در مورد حضور بهره‌برداران غیربومی از استان‌های هم‌جوار هم توضیح داد: از قاچاق و خروج فراورده‌های جنگلی و مرتعی استان ایلام توسط افراد خارج از تعاونی‌ها و به‌ویژه بهره‌برداران غیربومی جلوگیری می‌شود و اولویت برداشت با تعاونی‌های بومی استان در حد مجاز و سقف تعیین‌شده است. کبیرکوه، دینارکوه، مانشت، قلارنگ، بانکول، شلم و گچان از جمله رویشگاه‌های گیاهان طبیعی استان است. این گیاهان در مزارع و گلخانه‌ها رشد نمی‌کنند و چیدن گیاهان وحشی خوراکی و دارویی از ریشه و پیاز یا همراه با بذر موجب از بین رفتن تدریجی این گیاهان خواهد شد. همان‌گونه که بهار با این گیاهان لذیذ و سرشار از خاصیت بر ما منت نهاده ما نیز باید به‌دوراز هرگونه طمع‌وروزی و سهل‌انگاری و با برداشت اصولی و به مقدار نیاز، مهربانی و سخاوت طبیعت را پاسخگو باشیم. ایلام دارای یک‌میلیون و ۷۰۰هزار‌هکتار عرصه طبیعی‌ست و رویشگاه‌های گیاهان خودروی دارویی یا خوراکی در نقاط مختلف استان پراکنش دارد.