فیلمهایی که پیش از مرگ باید ببینید!
آخرین خنده
یک فیلم صامت آلمانی محصول ۱۹۲۴ بهکارگردانی «فریدریش ویلهلم مورنائو» براساس فیلمنامهای نوشته «کارل مایر» است که در آن، «امیل یانینگز»، «مکس هیلر»، «امیل کوتز» و «مالی دلشافت» به ایفای نقش پرداختهاند. ماجرای آن درباره یک دربان هتل است که تنها نقطهقوت خود در زندگی را در همین شغل و ارائه خدماتش میداند؛ اما یکروز بهخاطر کهولت سن، او را بازنشسته میکنند؛ اتفاقی ساده و معمول که برای این دربان به یک چالش بزرگ تبدیل میشود؛ چراکه خود را دراینحال آدمی بیفایده و بیاعتبار برای خانواده میداند و برای جلوگیری از نگاه حقارتبارِ همسایگان، خانواده و آشنایانش، میکوشد بهدروغ وانمود کند که همچنان سر کار میرود؛ اما خیلیزود حقیقت برملا و او بهنوعی دچار فروپاشیِ عصبی میشود. این فیلم، یک نمونه تماشایی از «کامرشپیل» بود؛ جنبشی در سینمای صامت آلمان که توسط فیلمسازانی نظیرِ «مورنائو» و «گئورگ ویلهلم پابست» آغاز شد. خصوصیات اصلی اینسبک، شامل توجه به روانشناسی شخصیت، فقدان طراحی صحنه پیچیده و توصیف طبقه کارگر آلمان بودند. دراینژانر، خبری از میاننویس بهشکلِ گفتاری یا توصیفی (مشخصه اکثر آثار صامت) نیست؛ با این باور که خودِ تصاویر باید بارِ «معنا» را بهدوش بکشند. این اثر که در سال 1955، با بازیِ «هانس آلبرز» بازسازی شد؛ در نمایشگاه جهانی 1958 در فهرست معتبر «12 بروکسل» رتبه 11 را کسب کرد. تمامِ آن در استودیوهای «یو.اف.آ» در برلین تصویربرداری شد. «مورنائو» و فیلمبردارش (کارل فروند)، حرکاتی استادانه و دقیقی را برای ضبط تصاویر بهکار گرفتند که بعدها به حرکت «دوربین غیرساکن» یا «دوربین رهاشده» معروف شد. جهتِ حرکت آزاد دوربین، از تکنیکهای مختلفی دراینفیلم استفاده شد؛ مثلاً در صحنهای، دوربین را به سینه بازیگر اصلی بسته و او سوارِ دوچرخه، در خیابان حرکت دادند یا بهاینشیوه او را میبینیم که وارد یک آسانسور میشود. در صحنهای دیگر، دوربین را با یک سیم ضخیم، از پنجره ساختمان بهسمت خیابان رها کردند و بعد، هنگام تدوین، تصویر را معکوس پخش کردند. این ابداعات به زمینهساز بازی با دوربین حین تصویربرداریِ فیلم تبدیل شد و اگر آنرا یکی از اثرگذارترین آثار سینما در ارائه همزمان مفهوم و تکنیک بخوانیم، غلو نکردهایم. این اثرِ 90دقیقهای، اگرچه بازیهایی اغراقشده دارد؛ اما دراینزمینه نیز میتوان آنرا یک فیلمِ خاص نامید. در ایران،آنرا باعنوانِ «تحقیرشدهترین مرد» میشناسند.