مروری بر بهترین جشنواره‌های فیلم در جهان
کشف فیلم‌های جدید همان‌طورکه به‌خوبی می‌دانید، جالب‌تر از جالب است و همین‌طور دیدن آن‌ها در بیرون یا در یک سالن سینما با صدسال تاریخ؛ اما هیچ‌چیز جالب‌تر از ملاقات با افراد جدیدی نیست که در سال‌ها و دهه‌های آینده به دوستان و متحدان شما دراین‌صنعت تبدیل می‌شوند. بیایید نگاهی به جالب‌ترین جشنواره‌های فیلم در جهان داشته باشیم. البته رویدادهای متعددی در جهان در‌این‌عرصه برگزار می‌شود که هریک ویژگی‌هایی منحصربه‌خود دارند؛ اما هدف همه آن‌ها صرف‌نظر از بعضاً اهداف سیاسی که آمیخته با بسیاری از حوزه‌های جریان‌ساز این‌روزها مانند هنر و ورزش است؛ داوری برای انتخاب گزینه‌های بهتر است. جشنواره‌هایی مانند FrightFest که سالانه در لندن و گلاسکو برگزار می‌شود؛ جشنواره «ریندنس» که ویژه «سینمای مستقل» است و در شهرهای گوناگون در سرتاسر جهان نظیرِ لندن، لس‌آنجلس، نیویورک، ونکوور، تورنتو، مونترآل، بوداپست، برلین، بوداپست و بروکسل برگزار می‌شود؛ جشنواره فیلم «ترایبکا» که در سال 2002 توسط جین روزنتال، رابرت دنیرو و کریگ هاتکوف در‌واکنش‌به «حملات 11 سپتامبر به مرکز تجارت جهانی» و درنتیجه از‌دست‌دادن سرزندگی در محله ترایبکا در منهتن (نیویورک) ایجاد شد؛ جشنواره فیلم «تلیوراید» که هرسال در ماه سپتامبر و در تعطیلات «روز کار و کارگر» برپا می‌شود و نخستین‌بار در سال ۱۹۷۴ برگزار شد و متولیِ برگزاریِ آن «شورای هنر و علوم انسانی» شهر «تلیوراید» ایالت کولورادو آمریکاست؛ و بسیاری‌دیگر که یادکردن از همه آن‌ها دراین‌مجال نمی‌گنجد، هریک طرفدارانِ خود را دارند و در کنار سینماگران و سینمادوستان اتفاقات مهم سینمای جهان را رقم می‌زنند.
جشنواره «کن» که تا سال 2002 به‌عنوان جشنواره بین‌المللی فیلم (Festival international du film) نامیده می‌شد و در زبان انگلیسی به‌عنوان جشنواره فیلم «کن» شناخته می‌شد، یک جشنواره فیلم سالانه است که در «کن» فرانسه برگزار می‌شود. این جشنواره پیش‌نمایش فیلم‌های جدید از همه ژانرها ازجمله مستند، از سراسر جهان است. این جشنواره که در سال 1946 تأسیس شد، سالانه (معمولاً در ماه می) در کاخ جشنواره‌ها و کنگره‌ها برگزار می‌شود. باید بدانید این جشنواره به ویترین مهمی برای فیلم‌های اروپایی تبدیل شده است. چندسالی‌ست جشنواره «کن» برای منافع انتقادی و تجاری و برای تلاش‌های اروپایی‌ها برای فروش فیلم‌ها براساس کیفیت هنری‌شان بسیارمهم شده. همچنین همراهِ جشنواره‌های دیگر مانند جشنواره فیلم «ونیز» و جشنواره بین‌المللی فیلم «برلین»، فرصتی را برای تعیین تصویر یک کشور خاص از سینمای آن و به‌طورکلی ترویج این تصور که سینمای اروپا سینمای «هنر» است، فراهم میکند. باتوجه‌به قرارگرفتن درمعرض گسترده رسانه‌ها، این‌رویداد غیرعمومی با حضور بسیاری از ستاره‌ها برگزار می‌شود و مکانی محبوب برای تولید‌کنندگان فیلم است تا فیلم‌های جدید خود را عرضه و سعی کنند آثار خود را به توزیع‌‌کنندگانی که از سراسر جهان می‌آیند بفروشند.
جشنواره «ساندنس» برنامه‌ای از مؤسسه «ساندنس»، یک جشنواره فیلم آمریکایی‌ست که هرسال در ایالت «یوتا» برگزار می‌شود. این جشنواره با 46732 شرکت‌کننده در سال 2012، بزرگ‌ترین جشنواره فیلم مستقل در ایالات‌متحده بود. این‌رویداد که ماه ژانویه در پارک‌سیتی، سالت‌لیک‌سیتی و اوگدن و در استراحتگاه «ساندنس» برگزار می‌شود، ویترینی برای آثار جدید فیلم‌سازان مستقل آمریکایی و بین‌المللی بوده و شامل بخش‌های رقابتی برای آثار درام و مستند آمریکایی و بین‌المللی، چه فیلم‌های بلند و چه فیلم‌های کوتاه و گروهی از بخش‌های خارج از رقابت است. این جشنواره طی دهه‌ها از یک مکان برای سازندگان مستقل و کم‌هزینه خارج‌ازسیستم هالیوود به یک هجوم رسانه‌ای برای بازیگران مشهور هالیوود، پاپاراتزی‌ها و سالن‌های مجلل که توسط شرکت‌های غیروابسته به «ساندنس» راه‌اندازی شده بود، تغییر کرده. برگزارکنندگان جشنواره در سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند از این فعالیت‌ها جلوگیری کنند که از سال 2007 با کمپین مداوم تمرکز بر فیلم‌های مستقل کوچک آغاز شد.
جشنواره بین‌المللی «برلین» که «برلیناله» نیز نامیده می‌شود، یکی از جشنواره‌های فیلم پیشرو و از معتبرترین رویدادهای رسانه‌ای جهان است که هرسال در «برلین» آلمان برگزار می‌شود. این جشنواره که سال 1951 در «برلین» غربی تأسیس شد، از 1978 هرساله در فوریه جشن گرفته می‌شود. با حدود 300هزار بلیت فروخته‌شده و 500هزار پذیرش، بزرگ‌ترین جشنواره با حضور عموم در سراسر جهان براساس میزان حضور واقعی درنظر گرفته می‌شود. هرسال بیش از 400 فیلم در چندین بخش این جشنواره نمایش داده می‌شود که مجموعه‌ای جامع از دنیای سینمایی را نشان می‌دهد. حدود 20 فیلم برای دریافت جوایزی به‌نام «خرس طلایی» (و نقره‌ای) با هم رقابت میکنند. نکته مهم این جشنواره این‌است‌که از سال 2001 مدیر جشنواره «دیتر کاسلیک» است. همچنین بازار فیلم اروپا (EFM)، یک نمایشگاه تجاری فیلم که هم‌زمان با «برلیناله» برگزار می‌شود، گردهمایی صنعتی بزرگ برای مدار جهانی فیلم است. این‌رویداد به توزیع‌کنندگان، خریداران فیلم، تهیه‌کنندگان، تأمین‌‌کنندگان مالی و عوامل تولید مشترک خدمات ارائه می‌دهد. پردیس استعدادهای درخشان «برلیناله» مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و کارگاه‌های آموزشی یک‌هفته‌ای، فیلم‌سازان جوان را از سراسر جهان گردهم می‌آورد. این‌بخش با نگاه خاص سیاسی خود با جشنواره همکاری میکند و به‌عنوان انجمن برای هنرمندان آینده درنظر گرفته می‌شود؛ نتیجه این‌شیوه سیاسی جشنواره «برلین» تا‌کنون دریافت جایزه ویژه جشنواره بین‌المللی «باروت خیس» ازطرف ملت ایران بوده. کلاً «برلیناله» یک شخصیت خاص ایجاد کرده است که هنر، زرق‌وبرق، تجارت و توجه رسانه‌های جهانی را ادغام میکند.
جشنواره فیلم «ونیز» یا جشنواره بین‌المللی فیلم «ونیز» که در سال 1932 تأسیس شد، قدیمی‌ترین جشنواره فیلم در جهان و یکی از جشنواره‌های فیلم «سه بزرگ» در کنار جشنواره «کن» و «برلین» است. این جشنواره فیلم بخشی از پایه‌های هویتی «ونیز» است که توسط شورای شهر ونیز در سال 1895 ایجاد شد. امروز، این‌رویداد شامل مجموعه‌ای از رویدادهای جداگانه ازجمله نمایشگاه بین‌المللی هنر، جشنواره بین‌المللی موسیقی معاصر، جشنواره بین‌المللی تئاتر، نمایشگاه بین‌المللی معماری، جشنواره بین‌المللی رقص معاصر، کارناوال بین‌المللی کودکان و جشنواره سالانه فیلم «ونیز» می‌شود که مسلماً شناخته‌شده‌ترین جشنواره در بین همه رویدادهاست. جشنواره فیلم از زمان هویت‌گرفتن این‌مراسم در اواخر اوت یا اوایل سپتامبر در جزیره لیدو، «ونیز»، ایتالیا برگزار شده. نمایش‌ها در سالن Palazzo del Cinema و در مکان‌های دیگر اطراف کاخ جشنواره برگزار می‌شود. جشنواره فیلم «ونیز» از زمان آغازبه‌کار خود به یکی از معتبرترین جشنواره‌های فیلم در جهان تبدیل شده و جایزه ویژه آن «شیر طلایی ونیز» است.
جشنواره بین‌المللی «تورنتو» یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های فیلم در جهان است که سالانه بیش از 480هزارنفر را به‌خود جذب میکند. درطول 40 سال‌گذشته، TIFF تبدیل به مقصدی در تمام طول سال برای فرهنگ فیلم شده که خارج از لایت‌باکس زنگ TIFF، مرکزی پویا برای فرهنگ فیلم است که به فیلم‌دوستان یک تجربه سینمایی در سطح جهانی ازجمله اکران‌های جدید، رویدادهای فیلم بی‌نظیر زنده و یک گالری تعاملی ارائه می‌دهد. جشنواره «تورنتو» طی تمام سال نمایش‌ها، سخنرانی‌ها، بحث‌ها، جشنواره‌ها، کارگاه‌های آموزشی، پشتیبانی صنعت و فرصتی برای ملاقات با فیلم‌سازان کانادا و سراسر جهان ارائه می‌دهد. کاخ عمومی جشنواره در گوشه شمال‌غربی خیابان‌های کینگ و جان در مرکز شهر «تورنتو» واقع است. این جشنواره هرسال از شب پس از روز کارگر (اولین دوشنبه ماه سپتامبر در کانادا) شروع می‌شود و 11روز ادامه دارد. در سال 2007، مجله «تایم» اشاره کرد که TIFF «از جایگاه خود به‌عنوان تأثیرگذارترین جشنواره فیلم پاییزی به تأثیرگذارترین جشنواره فیلم، دوره‌ای رشد کرده است». این تاحدی نتیجه توانایی و شهرت TIFF برای ایجاد «سوز اسکار» است؛ اما چرا؟ چون جایزه برگزیده مردم در جشنواره بین‌المللی تورنتو (که براساس رأی مردمی تماشاگران جشنواره است) به‌عنوان چراغی برای موفقیت در فصل جوایز ظاهر شده است.
جشنواره فیلم «لندن» یا همان «مؤسسه فیلم بریتانیا» (به‌سادگی جشنواره فیلم لندن BFI) یک جشنواره فیلم سالانه است که در بریتانیا و در نیمه دوم اکتبر با همکاری مؤسسه فیلم بریتانیا برگزار می‌شود. دراین‌جشنواره بیش از 300 فیلم، مستند و کوتاه از حدود 50 کشور نمایش داده می‌شود. در سال 1953، گروهی از منتقدان ازجمله «دیلیس پاول» (ساندی‌تایمز)، ایده جشنواره فیلم «لندن» را مطرح کردند. آن‌ها استدلال کردند لندن نیز باید چون «کن» و «ونیز»، جشنواره ویژه خود را داشته باشد. این پیشنهاد در مطبوعات مطرح و درنتیجه به تماشاگران فرصتی برای دیدن آثاری که معمولاً در سینماهای بریتانیا اکران نمی‌شوند، داده شد. این جشنواره که دراصل یک «جشنواره جشنواره‌ها» بود، بر نمایش مجموعه‌ای از عناوین قوی از دیگر جشنواره‌های فیلم اروپایی ازجمله «کن» و «ونیز» تمرکز داشت. اولین جشنواره فیلم لندن توسط «جیمز کوین» طراحی و در NFT (تئاتر ملی فیلم که اکنون به BFI Southbank تغییر نام داده) از 16 تا 26 اکتبر برگزار شد. درحالی‌که این‌برنامه هنوز حس جشنواره را حفظ کرده اما اکنون تمرکز آن بر اکتشافات جدیدی از استعدادهای مهم و هیجان‌انگیز در سینمای جهان شده است. درحالی‌که این جشنواره در درجه اول و مهم‌ترازهمه به‌عنوان یک جشنواره عمومی به کار خود ادامه می‌دهد، تعداد زیادی از متخصصان سینما و روزنامه‌نگاران از سراسر جهان نیز در آن شرکت میکنند. مهم‌ترازهمه، این‌فرصت را برای مردم فراهم میکند تا فیلم‌هایی را ببینند که در‌غیر‌این‌صورت ممکن است در انگلستان نمایش داده نشوند و فیلم‌هایی که در آینده نزدیک اکران خواهند شد. جشنواره با جشن افتتاحیه و اختتامیه که اکنون به رویدادهای فرش قرمز اصلی در تقویم لندن تبدیل شده و اولین نمایش جهانی برخی از آثار که در مکان‌های بزرگ در مرکز لندن با حضور بازیگران و خدمه فیلم‌ها برگزار می‌شود، شهرت بهتری پیدا کرده است.
جشنواره بین‌المللی «ادینبورگ» (EIFF) یک دوهفته نمایش آثار سینما و رویدادهای مرتبط است که هرسال در ماه ژوئن برگزار می‌شود. این جشنواره که سال 1947 تأسیس شد، قدیمی‌ترین جشنواره فیلم جهان است که دائماً درحال‌اجراست. جشنواره EIFF فیلم‌های بریتانیایی و بین‌المللی (همه عناوین جهانی، بین‌المللی، اروپایی یا بریتانیایی) را در همه ژانرها و طول‌های بلند و کوتاه ارائه میکند. همچنین مطالب گذشته‌نگر و دیگر رشته‌های برنامه‌نویسی تخصصی را ارائه می‌دهد. اولین جشنواره، برنامه‌ای مستند، توسط انجمن فیلم ادینبورگ در کنار جشنواره بین‌المللی «ادینبورگ» در سال 1947 ارائه شد که ژوئن هرسال برگزار می‌شود. آن‌زمان «کن» و «ونیز» مهم‌ترین جشنواره‌های فیلم سالانه بودند. درطول سال‌های بعد، این‌برنامه گسترش یافت و علاوه‌بر مستند، شامل فیلم‌های داستانی و کارهای تجربی نیز شد. در سال 2008، جشنواره فیلم از دوره سنتی اوت به ژوئن منتقل شد. این جشنواره فیلم مجموعه‌ای از فیلم‌های بلند و مستند و همچنین فیلم‌های کوتاه، پویانمایی و موزیک‌ویدئو را نمایش می‌دهد. هیئت‌داوران جایزه «مایکل پاول» را برای بهترین فیلم بلند جدید بریتانیا اعطا میکند درحالی‌که مخاطبان می‌توانند به جایزه تماشاگران رأی دهند و هیئت‌داوران جایزه بهترین فیلم بلند بین‌المللی را قضاوت میکنند. جوایز متعددی نیز برای فیلم‌های کوتاه اعطا می‌شود.
جشنواره بین‌المللی فیلم «ملبورن» (MIFF) یک جشنواره فیلم سالانه است که به‌مدت سه‌هفته در ملبورن استرالیا برگزار می‌شود. این جشنواره سال 1952 ایجاد شد و از قدیمی‌ترین جشنواره‌های فیلم در جهان است. باید بدانید علاوه‌بر جشنواره بین‌المللی «پویانمایی ملبورن» (MIAF)، جشنواره «کوئیر ملبورن» (MQFF) و جشنواره «زیرزمینی ملبورن» (MUFF) یکی از چهار شاخه جشنواره بزرگ فیلم «ملبورن» است. ملبورن شهر مهمی در تاریخ فیلم است؛ چرا؟ چون داستان «دارودسته کلی» (1906؛ اولین فیلم بلند سینمای جهان) دراین‌شهر فیلم‌برداری شد. جشنواره بین‌المللی «ملبورن» به برجسته‌ترین رویداد سینما در استرالیا تبدیل شده. این جشنواره که رویدادی نمادین در ملبورن است، هرسال در سالن‌های مختلف در CBD ملبورن برگزار می‌شود و برنامه نمایش تحسین‌شده شامل آثاری از فیلم‌سازان داخلی و بین‌المللی را در کنار رویدادهای مهم این صنعت ارائه میکند. به‌گفته کارشناسان؛ MIFF بزرگ‌ترین جشنواره فیلم در استرالیا و نیمکره جنوبی؛ و بزرگ‌ترین ویترین سینمای جدید استرالیا در جهان است. از سال 2013، این جشنواره توسط آکادمی علوم و هنرهای تصاویر متحرک آمریکا، مؤسسه فیلم استرالیا و آکادمی هنرهای فیلم و تلویزیون بریتانیا تأیید شده است.
جشنواره «هنگکنگ» که در سال 1976 تأسیس شد، قدیمی‌ترین جشنواره بین‌المللی فیلم آسیا و پیشگام در معرفی هنگکنگ، آثار چینی‌زبان و سینما و فیلم‌سازان آسیایی به جهان است. این‌رویداد با نمایش بیش از 250 عنوان از بیش از 55 کشور در بیش از 11 مکان فرهنگی مهم در سراسر قلمرو، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی هنگکنگ است. در هفت‌سال‌گذشته، HKIFF گلچین‌هایی از فیلم‌های کوتاه از فیلم‌سازان شناخته‌شده برنده جوایز آسیایی و دیگران را تولید و به‌نمایش گذاشته. از سال 2017، HKIFF با هیی پیکچرز برای تولید دو فیلم بلند در سال از فیلم‌سازان جوان چینی همکاری خواهد کرد که در HKIFF نمایش جهانی خواهند داشت. این جشنواره که متعهد به کشف استعدادهای جدید است، وسعت سینمای چین را به‌نمایش گذاشته و استعدادهای آسیایی را به جهان معرفی میکند. تماشاگران جشنواره فیلم‌های در سطح جهانی را تماشا میکنند، گفتگو با فیلم‌سازان برجسته را تجربه میکنند، از نمایشگاه‌های فیلم بازدید میکنند و در مهمانی‌هایی که اجتماع جشنواره را جشن می‌گیرند، شرکت میکنند و خیلی چیزهای دیگر. این جشنواره بیش از 300 عضو مطبوعاتی جهانی را جذب میکند و همچنان به‌عنوان پلتفرم برتر برای عرضه فیلم به آسیا، اهمیت حیاتی خود را افزایش می‌دهد.
جشنواره بین‌المللی فیلم «دبی» (DIFF) پیشروترین جشنواره فیلم در منطقه است. این جشنواره از زمان آغازبه‌کار خود در 2004، با پیشروی جنبش سینمایی در منطقه، به‌عنوان یک پلتفرم تأثیرگذار برای فیلم‌سازان و استعدادهای عرب در سطح بین‌المللی عمل کرده. باید بدانید DIFF تحت‌حمایت شیخ محمدبن‌راشد آل مکتوم (معاون امیر امارات و نخست‌وزیر و حاکم دبی) برگزار می‌شود. این یک رویداد فرهنگی غیرانتفاعی‌ست که توسط سازمان سرگرمی و رسانه دبی ارائه و سازمان‌دهی شده. جشنواره بین‌المللی فیلم «دبی» بیش از 120 فیلم بلند، فیلم کوتاه و مستند از سراسر جهان را به‌نمایش می‌گذارد که شامل انبوهی از اولین نمایش‌های جهانی می‌شود. همچنین DIFF هرسال سینمای جدید و هیجان‌انگیزی از جهان عرب و فراترازآن ارائه؛ و مخاطبان را با استعدادهای جدید و فیلم‌سازی بدیع و متمایز آشنا میکند.
امیر پریمی/ ویجیاتو