نویسنده‌ای که ادبیات کره‌جنوبی را تغییر داد
«هان کانگ»؛ هجدهمین زن برنده نوبل ادبیات
مهسا خان‌محمدی: «هان کانگ» نویسنده اهل کره‌جنوبی نام خود را به‌عنوان هجدهمین زن برنده نوبل ادبیات ثبت کرد. آکادمی سوئدی نوبل او را برای «نثر شاعرانه که آسیب‌های تاریخی را شامل می‌شود و شکنندگی زندگی انسان را آشکار می‌کند» به‌عنوان برنده نوبل ادبیات سال ۲۰۲۴ معرفی کرد و به‌این‌ترتیب این نویسنده ۵۳ساله علاوه‌براینکه در کشورش به نخستین نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات تبدیل شد، عنوان هجدهمین زن برنده این جایزه را نیز کسب کرد. او بیشتر برای رمان «گیاهخوار» که در سال ۲۰۰۷ در کره‌جنوبی منتشر شد و در سال ۲۰۱۶ جایزه بوکر بین‌الملل را برای او به‌ارمغان آورد شناخته می‌شود. بااین‌حال طبق گزارش «نیویورک‌تایمز»؛ انتخاب او به‌عنوان برنده نوبل ادبیات غافلگیرکننده بود؛ چراکه پیش از اعلام برنده امسال طبق پیش‌بینی‌های مردم «کان ژو»؛ نویسنده آوانگارد چینی از شانس بالایی برای دریافت این جایزه برخوردار بود. پیش از او، «آنی ارنو»؛ نویسنده نامدار فرانسوی، زنی بود که در سال ۲۰۲۲ به‌عنوان برنده نوبل ادبیات انتخاب شده بود. «آلیس مونرو» در سال ۲۰۱۳، «سوتلانا الکسی‌یویچ» در ۲۰۱۵ و «اولگا توکارچوک» در ۲۰۱۸ و «لوییز گلوک» شاعر آمریکایی که در سال ۲۰۲۳ درگذشت در سال ۲۰۲۰ به‌عنوان برنده نوبل ادبیات انتخاب شدند. دیگر چهره‌های ادبی زن برنده نوبل ادبیات از ۲۰۰۰ به‌بعد «الفریده یلینک» (۲۰۰۴)، «دوریس لسینگ» (۲۰۰۷)
و «هرتا مولر» در سال ۲۰۰۹ هستند.
در سال 2007 براساس رمان «گیاهخوار» به‌قلمِ «هان کانگ»؛ یک فیلم درام ترسناک با درون‌مایه‌ای فلسفی به‌کارگردانی «لیم وو-سونگ» در کره‌جنوبی ساخته شد. این فیلم، در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان در 8 اکتبر 2009 به‌نمایش درآمد و بعداً در 18 فوریه 2010 در کره‌جنوبی اکران شد. در ژانویه 2010 نیز در جشنواره فیلم ساندنس 2010 به مسابقه جهانی سینمای روایت دعوت شد.
بانگاهی‌به فهرست برندگان جایزه نوبل ادبیات متوجه می‌شویم در سال‌های اخیر توجه این جایزه به زنان نویسنده بیشتر شده؛ به‌طوری‌که در سال‌های قبل‌تر فاصله انتخاب زنان دراین‌جایزه طولانی‌تر بود. دیگر زنان نویسنده نوبلیست که از سال ۱۹۰۱ اهدا می‌شود و بیشتر برگزیدگانش مردان بوده‌اند به‌این‌شرح‌اند: «ویسواوا شیمبورسکا» (۱۹۹۶)، «تونی موریسون» (۱۹۹۳)، «نادین گوردیمر» ۱۹۹۱، «نلی زاکس» (۱۹۶۶)، «گابریلا میسترال» (۱۹۴۵)، «پرل باک» (۱۹۳۸)، «زیگرید اوندست» (۱۹۲۸)، «گراتزیا دلدا» (۱۹۲۶) و «سلما لاگرلوف» (۱۹۰۹). «لاگرلوف» سوئدی نخستین زنی بود که در ۱۹۰۹ یعنی هشت‌سال پس از اعطای اولین نوبل ادبیات موفق شد این افتخار را برای جامعه زنان کسب کند. نویسندگان زن برای دریافت دومین نوبل ادبیات ۱۷سال انتظار کشیدند. «گراتزیا دلدا» نویسنده ایتالیایی بود که در ۱۹۲۶ نوبل ادبیات را ازآن‌خود کرد. «زیگرید اوندست» از نروژ سومین زن برنده نوبل سه‌سال‌بعد این جایزه را گرفت و «پرل باک» نویسنده آمریکایی بود که ۱۰سال بعدازآن در سال ۱۹۳۹ برای «شرح روشن زندگی در چین» برنده نوبل ادبیات شد. پنجمین جایزه نوبل ادبیات زنان در سال ۱۹۴۵ به شاعری شیلیایی به‌نام «گابریلا میسترال» رسید. در ۱۹۶۶ «نلی زاکس»؛ نمایشنامه‌نویس سوئدی برگزیده نوبل شد و در سال ۱۹۹۱ نام «نادین گوردیمر» به‌عنوان هفتمین برنده زن نوبل ادبیات اعلام شد. پس از او «تونی موریسون» به‌عنوان اولین زن آفریقایی آمریکایی در سال ۱۹۹۳ جایزه نوبل را به‌دست آورد. به‌فاصله سه‌سال از خالق رمان «معشوق»، شاعری مطرح از لهستان: «ویسواوا شیمبورسکا» که در ۲۰۱۲ از دنیا رفت، جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد. نویسنده زن بعد که موفق به دریافت مهم‌ترین جایزه ادبی جهان شد، «الفریده یلینک» بود. سه‌سال پس از او «دوریس لسینگ»؛ نویسنده انگلیسی نوبل ۲۰۰۷ را به خانه برد. «هرتا مولر» آلمانی عنوان برنده سال ۲۰۰۹ این جایزه عرصه ادبیات را یدک می‌کشد. «آلیس مونرو» نویسنده کهن‌سال کانادایی نیز در سال ۲۰۱۳ موفق به کسب آن شد. سال قبل «یون فوسه»؛ نمایشنامه‌نویس و رمان‌نویس نروژی را برای «نمایشنامه‌ها و نثرهای بدیع او که صدای ناگفتنی‌هاست» به‌عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۳ معرفی کرد. «هان کانگ» 27 نوامبر 1970 در شهر گوانگجو کره‌جنوبی به‌دنیا آمد. پدرش (هان سونگ وان)، نویسنده‌ای مشهور بود و برادرش (هان دونگ ریم) نیز دستی بر قلم داشت. «هان کانگ» در چنین خانواده‌ای پرورش یافت و دل‌بستگی‌اش به ادبیات، از همان سنین کودکی آغاز شد. زمانی‌که 10سال داشت، به‌همراه خانواده به سئول (پایتخت کره‌جنوبی) مهاجرت کرد. پس از اتمام دوره دبیرستان، برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات کره، وارد دانشگاه یونسی سئول شد. این نویسنده، اولین طبع‌آزمایی خود در ادبیات را در سن 23سالگی و با انتشار پنج شعر در مجله ادبیات و جامعه انجام داد. «هان کانگ» در سال 1994 با نوشتن یک داستان کوتاه به‌نام «لنگر قرمز»، اولین جایزه نویسندگی خود را از مسابقه ادبی بهار شینمون سئول دریافت کرد. این نویسنده اولین کتابش را سال 1995 باعنوان «یک عشق یوسو» منتشر کرد و با همین مجموعه‌داستان کوتاه توانست تحسین منتقدان ادبی را به‌دست آورد. سه‌سال‌بعد، در یک دوره نویسندگی در دانشگاه آیووا شرکت کرد و بعد به‌صورت حرفه‌ای به نوشتن رمان و داستان کوتاه پرداخت. «هان کانگ» در سال 1998 کتاب «گوزن سیاه» که یک رمان کم‌حجم بود را منتشر کرد و دوسال بعد، با چاپ کتاب بعدی خود در قالب یک مجموعه‌داستان کوتاه باعنوان «میوه‌های همسرم»، نام خود را در محافل ادبی کشورش بر سر زبان‌ها انداخت. این نویسنده کره‌ای دوسال‌بعد، کتاب «دست‌های سرد تو» را منتشر کرد و سرانجام در سال 2007، کتاب تحسین‌شده «گیاهخوار» را به چاپ رساند. انتشار این رمان با استقبال گسترده خوانندگان و منتقدان روبه‌رو شد و جوایز ادبی معتبری را برای «هان کانگ» به‌همراه آورد. این رمان‌نویس، در سال 2010 «مبارزه نفس» و بعد، «درس‌های یونانی» را به بازار نشر عرضه کرد و در سال 2012، با انتشار کتاب «آتش سمندر» باردیگر یک مجموعه‌داستان کوتاه را به چاپ رساند. «هان کانگ» در سال 2013، یک مجموعه‌شعر باعنوان «غروب را در کشو گذاشتم» را منتشر کرد و سال بعدش با «اعمال انسانی»، رمان‌نویسی را پی گرفت. او در سال 2016، رمانی دیگر باعنوان «کتاب سفید» و در سال 2021، کتاب «خداحافظی را پیشنهاد نمی‌کنم» را به چاپ رساند. کتاب «گیاهخوار» بهترین رمان از میان آثار تحسین‌شده «هان کانگ» به‌شمار می‌رود که در زمان انتشار، در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های نیویورک‌تایمز قرار گرفت و جایزه ادبی معتبر من‌بوکر را نیز در 2016 و دررقابت‌با نویسندگان بزرگی مثل آلیس مونرو، فیلیپ راث، اورهان پاموک و النا فرانته برایش به‌ارمغان آورد. نویسنده دراین‌رمان تمثیلی، روایتگر کره‌جنوبی معاصر و تضاد آشتی‌ناپذیر انسان بدوی و متمدن است. «هان کانگ» دراین‌کتاب به زندگی زنی می‌پردازد که قصد دارد گیاهخوار باشد. کتاب «اعمال انسانی» یکی از شاهکارهای «هان کانگ» به‌شمار می‌رود و روایتگر جنبش اعتراضی دانشجویان کره‌جنوبی و کوشش جمعی‌شان برای احقاق حقوقشان و البته عدالت است. نویسنده دراین‌رمان سیاسی، پرتره‌ای بی‌زمان و تمثیلی از رویدادی تاریخی را به‌تصویر می‌کشد؛ تصویری از واقعیت و سبوعیت ظلم و ستم و سرود طنین‌انداز آزادی که منتهای آمال بشریت است. کتاب «درس‌های یونانی» رمان مشهور «هان کانگ»، درباره زیبایی‌های ارتباطات انسانی‌ست. این اثر، داستان یک زن و مرد عادی را در شرایطی غیرعادی روایت می‌کند و درتلاش است تا جوهره و معنای زندگی را در قالب حسی عمیق از نحوه برقراری ارتباط به‌تصویر کشد. «هان کانگ» نویسنده‌ای صاحب‌سبک است و در رمان‌ها و داستان‌های کوتاهش، بیش‌ازهرچیز به ارتباطات و پیوندهای عمیق انسانی می‌پردازد. او به‌عنوان زنی پرورش‌یافته در خانواده‌ای فرهنگی، کوشش می‌کند با بهره‌گرفتن از تجربه نویسندگی پدر و برادرش، به‌سراغ سوژه‌هایی برود که انسان‌ها مستقیماً با آن‌ها در تماس یا تضاد هستند؛ سوژه‌هایی مانند غذاخوردن، برقرارکردن ارتباط و مبارزه برای پس‌گرفتن حقوق انسانی از حکومتی ستمگر. ازاین‌نظر می‌توان او را نویسنده‌ای دغدغه‌مند و جسور دانست که بی‌آنکه بخواهد سبک‌های مختلف داستان‌نویسی یا ژانرهای متفاوت را بیازماید، داستان‌های و سوژه‌های رئالیستی را برمی‌گزیند. حسین شایسته درباره تأثیر او بر بازار کتاب کره‌جنوبی نوشت: با اعلام «هان کانگ» به‌عنوان نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴، کتاب‌دوستان کره‌ای برای خرید این آثار این نویسنده به کتاب‌فروشی‌های کره‌جنوبی و فروشگاه‌های آنلاین سرازیر شدند. مرکز کتاب «کیوبو» به‌عنوان بزرگ‌ترین فروشگاه زنجیره‌ای کتاب در کره‌جنوبی اعلام کرد؛ فروش کتب «هان کانگ» از روز جمعه با استقبال بی‌سابقه‌ای همراه شده و همه عناوین تقریباً به‌فروش رفته! سیاستمداران، نویسندگان و خوانندگان کره‌جنوبی پیروزی بزرگ این نویسنده را جشن گرفتند و رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی در یک پست فیس‌بوک به «هان کانگ» تبریک گفت و در پارلمان کره‌جنوبی نیز با توقف روند اداری، کسب اولین جایزه نوبل ادبیات برای کره‌جنوبی را موردتمجید قرار داد. «هان کانگ» پس از کسب مهم‌ترین جایزه دنیای ادبیات گفت: «وقتی برای اولین‌بار از کسب جایزه باخبر شدم، شگفت‌زده شدم. وقتی تماس تلفنی به‌پایان رسید، به‌آرامی احساس واقعیت را به‌دست آوردم و شروع به احساس آن کردم. از اینکه من را به‌عنوان برنده انتخاب کردید بسیار متشکرم. امواج عظیم تبریک‌های گرمی که درطول‌روز به من داده شد نیز تعجب‌آور بود. از ته قلبم از شما متشکرم». نویسنده کره‌ای-آمریکایی به‌نام «مین جین لی» نیز درواکنش‌به اعطای نوبل ادبیات ۲۰۲۴ گفت: «هان کانگ، رمان‌نویس درخشانی‌ست که شرایط مدرن ما را با شجاعت، تخیل و هوش منعکس می‌کند. او بیش‌ازهمه شایسته این شناخت جهانی‌ست». او اولین چهره اهل کره‌جنوبی بود که به‌عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات شناخته شد. «سونگ ایل کیم»؛ نویسنده کره‌ای گفت: «اگر یک رمان‌نویس کره‌ای باید جایزه نوبل ادبیات را دریافت می‌کرد، هان کانگ بود». نُه‌مورد از ۱۰ اثر پرفروش لیست‌شده در سایت مرکز کتاب «کیوبو» به‌عنوان بزرگ‌ترین فروشگاه زنجیره‌ای کتاب در کره‌جنوبی از آثار «هان کانگ» هستند. پرفروش‌ترین اثرش رمان «گیاهخوار» است که در سال ۲۰۰۷ نوشته شد و در سال ۲۰۱۵ توسط دبورا اسمیت به‌انگلیسی ترجمه و متعاقباً برنده جایزه بین‌المللی بوکر شد. آثار او اغلب به آسیب‌های تاریخی می‌پردازد. رمان سال ۲۰۱۴ او با نام «اعمال انسانی» درباره قیام می ۱۹۸۰ گوانگجو است؛ درحالی‌که رمان سال ۲۰۲۱ او با نام «از هم جدا نخواهیم شد» که قرار است در فوریه سال آینده به‌زبان انگلیسی منتشر شود نیز به قیام ججو در سال‌های ۱۹۴۸-۱۹۴۹ می‌پردازد. «جئون هیجین»؛ دیگر نویسنده کره‌جنوبی درباره اعطای این جایزه گفت: «به‌محض شنیدن خبر برنده‌شدن جایزه نوبل هان کانگ، به فداکاری او برای نوشتن رمان‌هایی فکر کردم که به گروه‌های به‌حاشیه‌رانده‌شده و تبعیض‌شده می‌پردازد. او مانند کیم دائه جونگ اهل منطقه هونام است. کیم بین سال‌های ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۳ رئیس‌جمهوری کره‌جنوبی بود که سال ۲۰۰۰ جایزه صلح نوبل را دریافت کرد». او افزود: «منطقه هونام و گوانگجو هردو از تبعیض و تعصب رنج برده‌اند، جنایات دیکتاتوری را تحمل کرده‌اند و نقش تاریخی مهمی در حفظ دموکراسی در کره در دوران سخت ایفا کرده‌اند. معتقدم هان کانگ مانند کیم دائه جونگ، درد و تبعیض تاریخ مدرن کره را با کار خود؛ و درعین‌حال شجاعت همه ما برای حرکت به‌سوی آینده‌ای بهتر را نشان می‌دهد». به‌گزارش رویترز؛ پدر «هان کانگ» گفت که برنده جدید جایزه نوبل ادبیات ممکن است تصمیم بگیرد از کانون توجهات دور شود و باتوجه‌به جنگ‌های شدید روسیه و اوکراین و نیز سرزمین‌های فلسطین و مردمی‌که هرروز جان خود را از دست می‌دهند، چگونه می‌توان جشن و کنفرانس مطبوعاتی شاد برگزار کرد؟! پدر نویسنده برنده نوبل ادبیات گفت که «هان کانگ» خبر برنده‌شدنش را ۱۰ تا ۱۵دقیقه قبل‌ازاینکه بقیه دنیا بفهمند دریافت کرد. او آن‌قدر از این‌موضوع شگفت‌زده شد که دریک‌لحظه فکر کرد ممکن است کلاه‌برداری باشد! ایسنا/کتابراه