«قبرستان دولاب» تهران؛ جایی برای گذر از تاریخ ایران
«قبرستان دولاب» همان «گورستان قدیمی ارامنه» است که قبرها و گورهای مربوط به مسیحیان ارمنی در آن، جا گرفته‌اند. دراین‌گورستان قبر ۴۰۹ سرباز و ۵۲۸ غیرنظامی وجود دارد. رسماً گورستان سال ۱۳۱۵ تأسیس شد و سال‌های سال است در آن هیچ‌گونه تدفینی صورت نمی‌گیرد. «قبرستان دولاب» توسط فرانسه، ایتالیا و لهستان اداره می‌شود و قبرهای اشخاص مشهور و همچنین ناشناس را در خود جا داده. درِ چوبی این گورستان رو به باغی چشم‌نواز باز می‌شود. اکثر قبرها قدیمی‌اند و ملیت فرد متوفی با یک پرچم مشخص شده است. در میان آنان، فرانسویان ناشناس بسیاری مانند «سیمون سرداری» (متولد مونپلیه) و «لویی کاپدور» (متولد سال ۱۸۹۸ در استان گار و متوفی در سال ۱۹۶۶) به‌چشم می‌خورند. سنگ‌قبرهای گورستان با علامت صلیب منقوش شده‌اند و متعلق به کشورهای روسیه، لهستان، فرانسه، ایتالیا و مسیحیان ایرانی هستند. روی سنگ‌ها نقوش صلیب، عکس‌های سیاه‌وسفید و تصویر بانوی غمگین یا «مریم محزون» دیده می‌شود. بالای بعضی از قبرها شاخه‌های درختان کهن سایه انداخته‌اند. نشان سربازان گمنام روسیه، آرامگاه کنت‌های فرانسوی، شاهزاده‌های گرجی، پزشکان دربار قاجار و پهلوی، گورستان دسته‌جمعی لهستانی‌هایی که در جنگ جهانی دوم در راه بازگشت به وطن جان باختند و بسیاری چهره‌های سرشناس تبعه کشورهای دیگر دراین‌قبرستان می‌تواند جذاب باشد. «قبرستان دولاب» با نام‌های دیگر نظیرِ «گورستان لهستانی‌ها»، «قبرستان اکبرآباد»، «قبرستان سلیمانیه»، «قبرستان ارتودکس‌ها»، «قبرستان کاتولیک‌ها» و نیز «قبرستان آشوری‌ها» در میان مردم شناخته شده است. تاریخچه «قبرستان دولاب» از این حکایت دارد که اولین تجمع ارامنه تهران در حاشیه حصار جنوبی شهر آن‌زمان؛ یعنی جنوب بازار تهران بوده. قدیمی‌ترین کلیسای شهر تهران نیز به‌نام «کلیسای سورپ گورک» در «بازارچه قوام‌الدوله» قرار دارد. این کلیسا که همچنان پابرجاست، در اواخر «قاجار» بنا شد و نشان اجتماع ارامنه وقت بود. اولین گورستان آرامستان ارامنه نیز در همان محدوده بنا شده بود که بعدها تخریب و جزو بافت مسکونی شهر تهران شد. بعدازآن دو گورستان؛ یکی در ونک (محل تجمع جدید ارامنه) و دیگری در شرق تهران در سال ۱۳۱۵ شمسی ساخته شدند. ایرنا