نوروز متفاوت مازندران با حضور بی‌سابقه 20میلیون گردشگر
عباسعلی کوشکی
امروزه گردشگری به‌عنوان یک صنعت پرسود موردتوجه و استفاده شهرها و کشورهای دنیا‌ست حال پرسش این‌است‌که مازندران چه میزان از عواید این مواهب بهره می‌برد و آیا اساساً گردشگری جزو منابع درآمدی استان به‌شمار می‌آید و آیا اقتصاد گردشگری جایی در سیاست‌ها و راهبردهای اقتصادی استان دارد؟ پاسخ این سؤال نیاز به تأمل دارد؛ زیرا اگر بخواهیم پاسخ مثبت بدهیم، با واقعیت‌های موجود چندان هم‌خوانی نخواهد داشت و درعین‌حال قاطعانه پاسخ منفی هم نمی‌توان داد؛ چراکه در سایه ویژگی گردشگر پذیری مازندران، مشاغل خُرد فراوانی در مسیر کانون‌های گردشگری شکل گرفته و کم نیستند کسانی‌که از این رهگذر ارتزاق می‌کنند؛ بنابراین برای آنکه این سؤال را بی‌جواب نگذاریم باید بگوییم درآمد حاصل از صنعت گردشگری در استان هیچ تناسبی با قابلیت‌های آن ندارد و به‌دلیل فقدان زیرساخت‌های لازم، اقتصاد گردشگری نیز هنوز تشکل لازم را پیدا نکرده است به‌همین‌علت مازندران در بسیاری موارد تنها به مسافران خدمات می‌دهد و عوارض حضور آنان را تحمل می‌کند و از مواهب صنعت توریسم تاحدودزیادی بی‌بهره است. وقتی از اقتصاد گردشگری سخن میگوییم مقصود همه فعالیت‌های مرتبط با گردشگری از حمل‌ونقل گرفته تا ارائه انواع خدمات و اقامت و اسکان است. پتانسیل اقتصادی صنعت گردشگری موضوعی غیرقابل‌انکار است به‌ویژه آنکه در سال‌های اخیر با رشد چشم‌گیر گردشگری مواجه هستیم که ازجمله دلایل آن می‌توان به پیشرفت تکنولوژی، توسعۀ حمل‌ونقل، گسترش شبکه‌های اجتماعی و تبلیغات و افزایش تمایل مردم برای سفرهای بیشتر و جالب‌تر به مقاصد جدید اشاره کرد. پس بی‌دلیل نیست که اقتصاد گردشگری پنج‌‌درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا را تشکیل می‌دهد. گردشگری از‌طرق مختلف می‌تواند پتانسیل اقتصادی عظیمش را به مقاصدی که مایل به توسعه دراین‌زمینه هستند سرازیر کند. ازجمله این راه‌ها می‌توان به اشتغال‌زایی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم، تبادل و تبدیل ارز ازطریق بانک‌ها و صرافی‌ها، واردات و مالیات اشاره کرد. سهم هفت‌درصدی گردشگری در کارآفرینی، سهم شش‌درصدی در صادرات و سهم قابل‌توجه گردشگری در ارزآوری گواه این مدعاست.
فقر در سرزمین بهشتی، چرا؟!
مخلص کلام اینکه؛ گردشگری به‌دلیل قابلیت درآمدزایی و ایجاد اشتغال و امکان توسعه فعالیت‌های اقتصادی؛ می‌تواند منشاء حرکت‌های توسعه‌ای باشد و مازندران با برخورداری از ظرفیت‌های فراوان توریستی می‌بایست حرکت‌های شتابنده‌ای در مسیر توسعه داشته باشد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین راه آن، فراهم کردن شرایط و ایجاد تسهیلات لازم برای مراجعه گردشگران به مراکز گردشگری و اقامت آن‌ها است و این هم مستلزم برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری است حال‌آنکه چنین پویایی و تحرکی در استان مشاهده نمی‌شود. بدون تعارف در مازندران یکی از عمده دلایل بی‌تحرکی یا حرکت‌های لاک‌پشتی در توسعه گردشگری، ناکارآمدی‌های مدیریتی بود. در ایجاد زیرساخت‌های لازم برای پیشرفت صنعت گردشگری در استان نظیر ساماندهی کانون‌های گردشگری، توسعه و ساماندهی راهه‌ای دسترسی به این کانون‌ها و ارتقاء قابلیت‌های خدماتی در آن‌ها بی‌شک ضعف‌هایی وجود داشته است. ضعف در شناخت منابع و شناخت فرصت‌ها و آسیب‌ها، ضعف در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی منابع مادی و انسانی، ضعف در معرفی داشته‌ها و ضعف در جلب‌نظر دولتمردان و مطالبه‌گری اصولاً ضعف‌های مدیریتی محسوب می‌گردد که متأسفانه تداوم این وضع طی سالیان متمادی حوزه گردشگری استان را ملول و مکدر نموده است؛ البته از گردشگری پیوسته به‌عنوان یکی از محورهای اصلی توسعه استان نام برده می‌شده و لذا در برخی مقاطع، بسته به رویکرد توسعه‌ای مدیران، گوشه چشمی به گردشگری شده و کارهایی صورت گرفت؛ اما کافی نبود چون همچنان جای یک نگاه استراتژیک و راهبردی که بتواند حرکتی بنیادی در این صنعت سودآور ایجاد کند، خالی و گردشگری از کانون توجه مدیران دور و لاجرم مهجور مانده بود.
رویکرد جهادی حسینی‌پور و امیدهایی که زنده شد
با حضور سید محمود حسینی‌پور در رأس استانداری مازندران؛ باتوجه‌به رویکرد اصولی و واقع‌گرایانه ایشان به مقوله توسعه، توجهی که به محورهای توسعه سرزمینی نشان داده و عزم و جدیتی که برای چینش درست منابع با هدف محقق ساختن این امر از او دیده‌ایم، امیدهای فراوانی برای شکوفایی هرچه بیشتر قابلیت‌های استان من‌جمله در بخش گردشگری ایجاد شد. استاندار مازندران در بدو تصدی این مسئولیت بر لزوم برجسته‌سازی مزیت‌های استان خصوصاً در دو بخش کشاورزی و گردشگری تأکید کرد و در این میان، توجه او به مهندسی و مدیریت گردشگری درخور اعتنا بود. اینکه مدیر ارشد استان بر محدود بودن زیرساخت‌های گردشگری اذعان و بر ضرورت تقویت آن تأکید می‌نماید بیانگر این نکته هست که استاندار اولاً وضعیت حوزه گردشگری استان را مطالعه نموده و از نیازهای آن شناخت کافی دارد، ثانیاً صادق و واقع‌گراست و ابایی از بیان کاستی‌ها ندارد و ثالثاً راه را درست تشخیص داده و بجای راهکارهای موقت و روبنایی دنبال کار زیربنایی برای توسعه گردشگری‌ست. استاندار همچنین اخیراً از توجه دولت سیزدهم به ظرفیت‌ها و مزیت‌های سرزمینی استان مازندران و عزم این دولت برای ایجاد تحول اساسی در استان خبر داد. این امر نیز حاکی از آن است که ظرفیت‌های مازندران به‌درستی به دولتمردان معرفی شده و حضور ریاست‌جمهوری و وزرا در استان و بازدیدهای مکرر دولت از شهرها و مناطق مازندران خود گواه این امر است ضمن اینکه آقای حسینی‌پور به‌دفعات نشان داده که در تعامل با دولتمردان و نمایندگان مجلس و همچنین چانه‌زنی برای تأمین حقوق استان توانایی بالایی دارد و خوشبختانه این توانمندی را به‌صورت روشمند و اصولی مصروف بخش گردشگری به‌عنوان یکی از محورهای توسعه و یکی از مزیت‌های اصلی مازندران نیز نموده است. حضور قریب به 20میلیون مسافر و گردشگر در نوروز 1402 که تاکنون بی‌سابقه بوده و برنامه‌ریزی برای فراهم آوردن تدارکات و تأمین نیازهای این حجم از جمعیت شناور و همچنین اداره فضا و گستره خدمات و پذیرایی مطلوب از میهمانان، آزمون خوبی برای مدیریت استان بوده تا رویکرد مثبت خود به مقوله گردشگری را در واقعیت نیز بروز دهد. حضور استاندار در بین مسافران و گفتگوی رودررو با آن‌ها برای آگاهی از کیفیت خدمات‌رسانی، وضعیت جاده‌ها و ترافیک، وضعیت رستوران‌های بین‌راهی و برخورد مأموران با مسافران و اطلاع دقیق از کمیت و کیفیت پذیرایی گویای تلاش ایشان و مجموعه استانداری برای مدیریت میدانی امور گردشگری بوده و نشان از اهمیتی دارد که مدیریت استان برای این محور توسعه قائل است.
... و عزم درخور تقدیر مدیرکل گردشگری
در این میان از تلاش متعهدانه و نگاه تخصصی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان و عزمی که در این‌مجموعه برای معرفی، ثبت ملی و متحول ساختن مراکز گردشگری و میراث تاریخی مازندران ایجاد نموده نیز نباید غافل شد. انصافاً تحرکی که با حضور دکتر برزگر در این اداره‌کل به‌وجود آمده و هماهنگی آن با سیاست‌های توسعه‌ای استانداری درخور تقدیر است. ضمن قدرشناسی از این روحیه و رویه مثبت مدیریت ارشد استان و مدیران ذی‌ربط که نویدبخش حرکت‌های بزرگ درراستای توسعه گردشگری است باید تأکید کنیم که عزم این‌چنینی در مدیریت کلان استان که بی‌تردید به مدیریت‌های فرودست نیز تسری خواهد یافت، طی سالیان حلقه مفقوده توسعه استان بوده و اکنون جای بسی امیدواری است که شاهد رفع خلاء‌های مدیریتی و حرکت استان در مسیر پرفراز و فرود توسعه هستیم. مازندران با طبیعت منحصربه‌فرد، اقلیم مناسب، قابلیت‌های فراوان طبیعی، پتانسیل‌های اقتصادی، ظرفیت‌های فرهنگی و سرمایه‌های ارزشمند انسانی، اساساً نباید از کاروان توسعه عقب بماند اما وجود مشکلات اقتصادی و اجتماعی به‌ویژه معضل بیکاری جوانان و پیامدهای زیان‌بار آن گویای این‌است‌که سرمایه‌های استان به‌درستی مدیریت نشده یا از داشتن مدیران توانمند و دلسوز محروم بوده‌ایم یا در حفظ چنین مدیرانی ناتوان. حال که اقبال با این خطه زرخیز یار بوده و از مدیر ارشدی انقلابی، متعهد، باتجربه و عمل‌گرا و درعین‌حال بومی و آشنا به روحیات هم‌استانی‌ها و شرایط و ظرفیت‌های استان برخوردار گردیده باید همگی خصوصاً نخبگان و اهالی فرهنگ و رسانه دست‌به‌دست هم بدهیم و برای حفظ و تداوم و بهبود این شرایط بکوشیم.