کتاب صوتی؛ آری یا خیر؟!
«لیا پرایس»؛ استاد ادبیات انگلیسی دانشگاه هاروارد، می‌گوید ما خیلی‌زود فرض را بر این می‌گذاریم که عصری به‌نام عصر طلایی خواندن داشته‌ایم و از آن تنزل کرده‌ایم. ورود کتاب صوتی به دنیای امروز یکی از مقوله‌هایی‌ست که کتاب‌خوان‌ها با آن مواجه‌اند. با وجود علاقه این‌گروه به کتاب کاغذی سرعت پیشرفت و کمبود زمان برای مطالعه حتی این‌دسته از مخاطبان کتاب را نیز تحت‌تأثیر قرار داده و آن‌ها را به‌سمت شنیدن کتاب به‌جای خواندن آن سوق داده است. مطالعات نشان داده که برای به‌خاطرسپردن یک مطلب علاوه‌بر خواندن، شنیدن یکی از راه‌های مناسب است. خواندن یا شنیدن یک مطلب هردو به‌یک‌اندازه در به‌خاطرسپاری مطالب مفید هستند. هنگام مطالعه و خواندن کتاب‌های چاپی چشم‌ها مدام باید متمرکز باشند اما در زمان شنیدن کتاب‌های صوتی می‌توان تمرکز بیشتری داشت یا مطلب را دوباره شنید. امکان چندباره‌شنیدن مطلب یکی از راه‌های خوب برای به‌خاطرسپردن مطلب است. علاوه‌براین؛ امکان چندباره‌شنیدن یک مطلب یکی از راه‌های خوب برای به‌خاطرسپردن مطلب است. کاری‌که سال‌هاست در کشور‌هایی نظیرِ فرانسه، آلمان، انگلستان و بسیاری نقاط دیگر جهان به روالی مرسوم تبدیل شده این‌است‌که به‌همراه نسخه مکتوب، نسخه صوتی آن نیز منتشر شود. این‌روزها صنعت نشر کتاب گویا در دنیا، صنعتی بزرگ با گردش مالی قابل‌توجه است که توجه شایسته به آن می‌تواند برای ارتقای فرهنگ مطالعه کتاب و نیز تلفیق دنیای نشر سنتی با امکانات و الزامات نشر روز و بهره‌مندی از آن در ایران نیز مفید باشد. باید توجه داشت؛ روش Push Technology در جذب مخاطب به‌معنای آن‌است‌که کاربر کمترین دخالتی در انتخاب در محصولی که تحویل می‌گیرد دارد، به‌عنوان‌مثال در رادیو و تلویزیون که کاربر کمترین نقش را در انتخاب برنامه‌های آن دارد از روش Push Technology استفاده می‌شود. درمقابل روش دیگری وجود دارد به‌نام Pull Technology در جذب مخاطب این‌روش به‌معنای آن‌است‌که مخاطب پررنگ‌ترین نقش را در انتخاب محصول دارد و می‌تواند هرنوع شخصی‌سازی را برای اخذ محصول نهایی به‌کار گیرد. مخاطبان در پادکست و کتاب صوتی بالاترین قدرت انتخاب را برای گوش‌دادن به پادکست‌های سلامت، ورزشی، اجتماعی و ... دارند. در پادکست یا نوار صوتی اختیار شنیدن هر قسمت از صدا، جلو‌و‌عقب‌کردن آن در دست کاربر است. کاربر قادر است هرچند‌بار که می‌خواهد به محتوای پادکست/نوار صوتی گوش دهد ولی در رادیو یا حتی رادیو‌های اینترنتی چنین قابلیتی برای کاربر تعریف نشده است. درباره‌اینکه کتاب صوتی چه ضرر مالی به ناشران ایرانی زده بحث بسیار است. اینکه کتاب‌های صوتی بدون حق نشر و بدون رعایت حقوق نویسندگان در کنار خیابان فروخته می‌شوند حتماً اتفاق ناخوشایندی است. اگر کتاب‌های صوتی را دوست دارید حتماً به‌شکل قانونی آن‌ها را بخرید. قیمت این کتاب‌ها هم معمولاً مناسب است و بیشتر ما توانایی خریدنشان را داریم. عده‌ای معتقدند کتاب‌های صوتی بخشی از تخیل ما که با دیدن کلمات کتاب فعال می‌شوند را غیرفعال می‌کنند و این یعنی شنیدن کتاب دست‌کم نسبت به لمس کاغذ آن و دیدن واژه‌ها لذت‌بخش نخواهد بود؛ اما اگر واقع‌بینانه‌تر نگاه کنیم کتاب صوتی اگر سرانه مطالعه که در ایران هم بسیارپایین است را تکانی هرچند مختصر بتواند بدهد خودش اتفاق بسیارخوبی است. باید بپذیریم که دراین‌عصر تکنولوژی بهتر است در برابر تغییرات این‌چنینی کمتر مقاومت کنیم و با جریان روز جهان آهسته‌وپیوسته پیش برویم. البته گفتن این‌نکته هم ضروری است که کتاب کاغذی بعید است طرفداران همیشگی خود را از دست دهد و همان شمار کم کتاب‌خوانان جامعه احتمالاً به کاغذ وفادار خواهند ماند. خبرگزاری صداوسیما