«بحران تایوان» تا کجا می‌تواند «وخیم» شود؟
سعید محمدی کاوند: چین همیشه ادعای حاکمیت بر تایوان را داشته است و آن‌را استانی جدا‌از‌هم می‌داند که نهایتاً تحت‌کنترل پکن تحت اصل «یک کشور، دو سیستم» می‌داند. تنش بین تایوان و پکن همیشه بالا بوده اما تعهد صریح شی جینگ‌پینگ (رئیس‌جمهوری چین) به درآوردن جزیره تحت‌کنترل چین، بسیاری را به‌این‌باور رسانده که احتمال درگیری نظامی اکنون بیش از هر زمان دیگری است. با افزایش تنش میان تنگه‌ها، تایوان روابط نزدیک‌تری با ایالات‌متحده ایجاد کرده است. تایوان اکثر پیشرفته‌ترین تراشه‌های کامپیوتری جهان را تولید می‌کند و همچنین در امتداد زنجیره‌ای از جزایر قرار دارد که شامل تعدادی از مناطق دوستدار ایالات‌متحده است که برای سیاست خارجی آنجا اهمیت حیاتی دارند. تایوان ۹۲درصد از تراشه‌های نیمه‌هادی پیشرفته جهان را تولید می‌کند. براساس قانون روابط تایوان که در سال 1979 توسط کنگره ایالات‌متحده به‌تصویب رسید، ایالات‌متحده متعهد به تأمین سلاح به تایوان است؛ اما این قانون درمورداینکه آیا ایالات‌متحده درصورت حمله به جزیره موظف به دفاع نظامی از جزیره خواهد بود یا خیر، اشاره‌ای به آن نشده است. ایالات‌متحده مدت‌هاست که از سیاست «ابهام استراتژیک» درمورد تایوان استفاده؛ و از بیان صریح نحوه واکنش واشنگتن به حمله چین به جزیره خودداری می‌کند. در سال 1979، ایالات‌متحده روابط دیپلماتیک رسمی با جمهوری خلق چین برقرار کرد. درهمان‌زمان، روابط دیپلماتیک خود را قطع و معاهده دفاعی متقابل خود با جمهوری خلق چین را لغو کرد؛ اما آمریکا روابط غیررسمی قوی با جزیره را حفظ کرده و به فروش تجهیزات دفاعی به ارتش این‌کشور ادامه می‌دهد. پکن بارها از واشنگتن خواسته است که فروش تسلیحات به چین تایپه را متوقف کند و ارتباط خود را با آن متوقف کند. طی دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ایالات‌متحده روابط خود را با تایوان به‌دلیل مخالفت‌های چین ازجمله با فروش بیش از 18میلیارددلار تسلیحات به ارتش و رونمایی از مجموعه‌ای به‌ارزش 250میلیون‌دلار برای سفارت واقعی خود در تایپه، عمیق‌تر کرد. جو بایدن اولین رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده بود که از نمایندگان تایوان برای شرکت در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری دعوت کرد. تایوان درطول‌سال‌ها از حمایت دوحزبی در کنگره برخوردار بوده به‌طوری‌که قانون‌گذاران قوانینی را برای تقویت روابط ایالات‌متحده و تایوان، تقویت دفاع از جزیره و تشویق مشارکت آن در سازمان‌های بین‌المللی پیشنهاد و تصویب کرده‌اند. آخرین قانون پیشنهادی، قانون سیاست تایوان 2022 شامل تعیین تایوان به‌عنوان متحد اصلی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داد دولت جو بایدن ارسال یک بسته کمک نظامی به‌ارزش ۸۰میلیون‌دلار ذیل برنامه‌ای به‌نام «تأمین مالی ارتش‌های خارجی» را تأیید کرد. یکی از نگرانی‌های اصلی تحلیلگران آمریکایی این‌است‌که توانایی‌های نظامی و قاطعیت روبه‌رشد چین و نیز وخامت روابط بین تنگه‌ای، می‌تواند جرقه درگیری بین چین و تایوان را شعله‌ورتر کند. درگیری به‌این‌شکل می‌تواند به رویارویی ایالات‌متحده و چین منجر شود. دلیل آن این‌است‌که چین استفاده از زور برای دستیابی به «اتحاد مجدد» تایوان را رد نکرده و ایالات‌متحده نیز دفاع از تایوان را درصورت حمله چین رد نکرده است. تهاجم روسیه به اوکراین در اوایل سال 2022 بحث را دوباره برانگیخت و برخی از تحلیلگران استدلال کردند که اقدامات مسکو می‌تواند پکن را برای حمله مشابه به تایوان سوق دهد و برخی‌دیگر معتقد بودند که پکن می‌تواند پس از مشاهده چالش‌های روسیه محتاط‌تر عمل کند. کارشناسان براین‌باورندکه چین از جنگ آشفته روسیه در اوکراین درس می‌گیرد تا درصورت حمله پکن به تایوان خودگردان، استراتژی نبرد خود را بهبود بخشد و برای تحریم‌های اقتصادی آماده شود. یک عقیده کاملاً رایج می‌گوید که اولین درس پکن از وقایع روسیه، نیاز به تقویت بازدارندگی هسته‌ای خود است. استدلال این‌است‌که زرادخانه هسته‌ای روسیه و خطر تشدید تنش، هرگونه مداخله مستقیم بالقوه ناتو را متوقف و کمک به کی‌یف را کندتر کند؛ پس استدلال دیگری که این نظر را تقویت می‌کند، باید به تقویت اخیر زرادخانه هسته‌ای چین اشاره کرد. بااین‌حال موفقیت‌های اوکراینی‌ها در برابر تهاجم برای تایوان بسیارمهم است. به‌طورخلاصه: آن‌ها به مردم تایوانی اراده مبارزه و امید به پیروزی می‌دهند؛ و درنهایت آن‌ها را مصمم برای یک جنگ تمام‌عیار می‌کنند. بااین‌وجود باتوجه‌به مداخلات مکرر ایالات‌متحده در امور داخلی چین احتمال درگیری مستقیم نظامی آمریکا و چین وجود دارد. به‌عقیده برخی از کارشناسان باتوجه‌به هزینه‌های بالای جنگ احتمال درگیری نظامی اندک است. دراین‌میان واشینگتن می‌کوشد تاجایی‌که ممکن است قدرت چین را محدود کنند و اجازه نفوذ بیشتر به آن‌را ندهند. آمریکا با همان سیاست ازپیش‌تعیین‌شده درصدد است جایگاه هژمونی چین را با به‌راه‌انداختن جنگ مخدوش کند؛ این همان کاری است که با راه‌اندازی جنگ اوکراین-روسیه انجام داد. دیپلماسی ایرانی