جایگاه صنایع‌دستی ایران در جهان
حدیثه عظیمی: هنر و معماری ایران بازتاب یک سنت فرهنگی ۵۰۰۰ساله با پیشرفت چشمگیر در دل تاریخ است. هنرمندان متعددی وسایل زیبایی تولید کرده‌اند که در سراسر جهان شناخته شده است. از معروف‌ترین صنایع‌دستی ایران می‌توان به فرش ایرانی، میناکاری، مینیاتور، خاتم‌کاری و قلم‌زنی اشاره کرد. ایران صنایع‌دستی باستانی زیادی دارد. گستردگی و پراکندگی این شاخه‌ها را می‌توان به چند زیر‌مجموعه تقسیم کرد که حاکی از تنوع و شکوفایی سطح هنرهای سنتی و ریشه آن در تاریخ غنی ایران است. طرف‌داران صنایع‌دستی ایران، افراد بسیاری از سراسر جهان هستند که با حمایت و خرید این صنایع‌دستی، علاقه خود را ثابت می‌کنند. اکنون گذر مختصری به این صنایع‌دستی می‌زنیم و با آن‌ها آشنا می‌شویم: فرش دستبافت ایرانی کالایی جدایی‌ناپذیر از هنر و فرهنگ ایرانی‌ست. بی‌شک یکی از برجسته‌ترین مظاهر زبان فارسی‌ست که قدمت آن به ایران باستان (حدود ۵۰۰سال قبل‌ازمیلاد) بازمیگردد. «مهارت‌های سنتی قالی‌بافی» در استان فارس و شهرستان کاشان در سال ۲۰۱۰ در «فهرست میراث‌فرهنگی یونسکو» به‌ثبت رسید. نقش‌ونگار فرش‌ها شما را به‌یاد باغ ایرانی می‌اندازد که مملو از گیاهان، پرندگان و حیوانات دیگر است. پشم، پنبه و ابریشم رایج‌ترین مواد در قالی‌بافی هستند. رنگ‌های سنتی مورداستفاده در فرش ایرانی از گیاهان و حشرات گرفته می‌شود. به‌عنوان‌مثال: زرد از «پیاز»، و سیاه از «سیب بلوط» گرفته می‌شوند. هنر میناکاری هنر آتش است که برای تزیین روی فلز و کاشی با لعاب مینا استفاده می‌شود. نقوشی که برای آثار میناکاری استفاده می‌شود، بسته به سلیقه هنرمند، طرح‌های سنتی‌ست. در ایران میناکاری بیشتر روی مس و نقره انجام می‌شود. میناکاری و تزیین فلزات با پالتوهای رنگارنگ و پخته یکی از رشته‌های هنری ممتاز در اصفهان است. بزرگ‌ترین استاد میناکاری اصفهان «شکرالله صنیع‌زاده» است که جدش نقاش نامی بوده. یکی از آثار ارزشمند این استاد برای چاپ تمبر یادبود صنایع‌دستی ایران در سال‌های ۸۷-۱۳۸۷ مورداستفاده قرار گرفت و به‌عنوان میراث ملی به‌ثبت رسید. طرف‌داران صنایع‌دستی به میناکاری در ایران، علاقه بسیاری نشان می‌دهند. مینیاتور ایرانی نقاشی غنی و پرجزئیات با نقش‌های مذهبی یا اساطیری‌ست. طبق شواهد؛ نقاشی مینیاتور در ایران از قرون اولیه پس از اسلام و پس از فروپاشی ساسانیان آغاز شد. بااین‌حال، این هنر در قرن سیزدهم در زمان سلسله صفویه شکوفا شد. یکی از مشخصات مینیاتور ایرانی رنگ‌آمیزی روشن است که در آن رنگ‌دانه‌ها برپایه مواد معدنی‌اند. اولین مینیاتورهای نقاشی‌شده درجهتِ افقی بدون هیچ قاب ظاهر می‌شدند. قالب عمودی اولین‌بار در قرن چهاردهم معرفی شد. این نقاشی‌ها در قالب‌های افقی و عمودی موردتوجه علاقه‌مندان و طرف‌داران صنایع‌دستی‌ست. خاتم‌کاری نیز هنر تزیین سطوح چوبی با روکش‌های کوچک موزاییک‌مانند به‌صورت مثلث‌هایی‌ست که از چوب‌ها و مواد مختلف ساخته شده‌اند. این مواد عبارت‌اند از چوب آرکا، آبنوس، چوب درخت مرکبات، چوب عناب و استخوان‌های شتر، اسب و گاو. قدمت قدیمی‌ترین اثر خاتم‌کاری به دوره صفویه بازمیگردد اما مدرکی در دست نیست که این هنر دقیقاً از چه زمانی آغاز شده است. آثار مشابهی در جوامع دیگر مانند سوریه و لبنان وجود دارد؛ اما مهد خاتم‌کاری ایران است و طرف‌داران صنایع‌دستی در‌خصوص این‌حوزه، ایران را بهتر از سایر کشورها می‌دانند. شهر اصفهان مرکز اصلی خاتم‌کار در دوره صفویه بوده است؛ اما پس‌از‌آن در شیراز رواج یافت. از آن برای تولید اشیایی مانند تخته‌نرد، صفحه شطرنج، قفسه قرآن، قاب و جعبه‌های کوچک استفاده می‌شود. قلم‌زنی هنر حکاکی نقوش عالی بر روی فلزاتی مانند مس، برنج، نقره و طلاست. اصفهان نیز مانند سایر هنرهای ایرانی، مرکز اصلی قلم‌زنی با پیشرفت چشمگیری در دوره صفویه است. این هنر نیز موردتوجه طرف‌داران صنایع‌دستی و سنتی‌ست.