بخش صنایعدستی نقش حیاتی در درآمدزایی و ایجاد فرصتهای شغلی ایفا میکند و نیز در سطح جهان بهعنوان ابزاری برای کاهش نرخ فقر شناخته شده. این یکی از راههای حفظ و ترویج سنتهای فرهنگی و هنریست زیرا برای بسیاری از کشورها، میراثفرهنگی منحصربهفرد قابلتوجهی ازطریق صنایعدستی آنها حفظ میشود و ایننکته قابلتوجه خواهد بود که صنایعدستی، از مهمترین عوامل ترویج و حفظ فرهنگ و اعتقادات سنتی کشورهاست. مجموعاً صنایعدستی هر کشور در جهاننمای کلی از تاریخ، فرهنگ و تمدن آن کشور را ارائه میدهد. این محصولات دستساز نیز منعکسکننده تأثیر امپراتوریها درطولزمان است. هر کشوری از نظر تولید صنایعدستی متمایز، منحصربهفرد و دارای ویژگیهای خاص خود است. ما درایننوشتار به بررسی مشخصات و همچنین طرفداران صنایعدستی برخی کشورها میپردازیم و درهرمورد توضیحات لازم داده میشود.
استرالیا: نقاشیهای نقطه بومی
طرحهای نقطهای متمایز بومیها تصادفی نیستند اما پر از نمادهاییاند که داستانی بصری را روایت میکنند. نقاشی نقطهای هزارانسال است که وجود داشته اما در دهه ۱۹۷۰ در پاپونیا (در نزدیکی آلیس اسپرینگز) جاییکه هنرمندان بومی از آن بهعنوان یک «زبان مخفی» استفاده میکردند، به اوج شکوفایی خود رسید. سایر جوامع بومی، این فرم را پذیرفتند و امروزه قوانین سختگیرانه درمورداینکه کدام تکنیکها، نمادها و داستانها به کدام قبیله تعلق دارند، رعایت میکنند. همچنین از مسافران و طرفداران صنایعدستی خواسته میشود فقط آثار معتبر و اخلاقی بخرند که دارای مهر رسمی کد هنر بومی معتبر است.
لائوس: بافندگی سنتی
درحالیکه مردان روستای فقیر لائوسی تینکیو مزرعهداری میکنند یا دنبال شغل در شهر میگردند، زنان منسوجات رنگارنگ و افسانهای میسازند. این بهعنوان راهی برای معاشرت با همسایگان خود شروع شد. امروزه، این خانمهای زحمتکش میتوانند با فروش پارچههای خود ماهیانه ۷۰ تا ۸۰دلار درآمد داشته باشند و البته مهارتهای خود را بهبود بخشند و میراثفرهنگی مهمی را حفظ کنند.
پرتغال: کاشیهای آزوله
بانک Porto’s Banco de Materiais به طرفداران صنایعدستی میگوید: میتوانید کاشیهای عتیقه را سپردهگذاری و مقداری را بهصورت رایگان برداشت کنید! کاشیهای آبی و سفید آزولهجوی پرتغال متعلق به زمان «مورها» هستند. Banco از این گنجینهها محافظت میکند و از حامیان و طرفداران صنایعدستی کشور خود است. گاهیاوقات آتشنشانی کاشیها را از ساختمانهای درمعرضخطر جمعآوری کرده و به بانک تحویل میدهد؛ بعد کارمندان کاشیها را مطالعه و فهرستنویسی میکنند و آنها را در جعبههای چوبی نگهداری میکنند تا بازدیدکنندگان بتوانند آنها را مشاهده کنند یا بخرند.
کنیا و تانزانیا: مهرهکاری ماسایی
«یقه ماسایی» میتواند بهشکل و اندازه یک بشقاب غذا باشد که با مهرههای رنگارنگ در طرحهای پیچیده تزیین شده اما ازنظر مردم ماسایی، اینها فقط اسباببازیهای زیبا نیستند؛ آنها قصه زندگی فردی را تعریف میکنند، روستاها را ترسیم میکنند، وضعیت تأهل و اجتماعی را نشان میدهند و فرهنگ را نشان میدهند. مسافران و طرفداران صنایعدستی این کشور هنگامی که یکروز از زندگی را در روستای محلی مانند Mto Wa Mbu تجربه میکنند، میتوانند این صنایعدستی را مستقیماً از هنرمندان خریداری کنند.
هند: گلدوزی و منسوجات
پارک ملی Ranthambore هند بهعنوان پناهگاه ببرهای بنگال مشهور است و درحالیکه برخی مردم محلی به شکار غیرقانونی آنها متوسل شدهاند، برخی کسبوکار اخلاقی و پایدارتری پیدا کردهاند. زنان محلی هندی ازطریق تعاونیهای صنایعدستی دونک و دستکار، مهارتهای صنایعدستی را به طرفداران صنایعدستی آموزش میدهند تا اعضای آن بتوانند با تولید گلدوزی، لباس و هدایا درآمدی خارج از شکار غیرقانونی داشته باشند. تعاونیها با حمایت بنیاد گرند سیرکل، از این ببرها برای جذب مسافران استفاده میکنند درعینحال این مسافران را به خریداران و طرفداران صنایعدستی تبدیل میکنند. هند بیشتر با تولید نساجی یعنی «شال پاشمینه» از پشم بزهای کشمیر (منطقه شمال هند) شناخته میشود. پاشمینه همانطور که از نامش مشخص است بسیارنرم است و میتواند شما را گرم نگه دارد. شالها در طرحها و رنگهای متنوع تولید میشوند و میتوان آنها را بهعنوان روسری دور گردن انداخت یا بهسادگی دور بازوها پیچید. در گذشته، نوع لباس با حقالزحمه مرتبط بود بنابراین ایننوع لباسها را فقط پادشاهان و ملکهها در زمانهای گذشته میپوشیدند. امروزه زنان هندی شال پاشمینه را به تجمل و ظرافت ربط میدهند.
تونس و مراکش: قالیهای دستبافت
تونس با قالیهای بربری و شرقیاش که از نوع مرگوم است که کاملاً دستبافت است، شهرت دارد و این قالیبافی در منطقه «قیروان» معروف است. درواقع، قدمت ایننوع قالیهای دستبافت به دوران پارینهسنگی برمیگردد و معمولاً برای قبایل بااستفادهاز الیاف طبیعی ساخته میشد تا نهتنها فرش؛ بلکه شنل و پارچههای دیگر را نیز بسازند؛ پس وقتی نوبت به خرید خانه میرسد، برای خرید فرش، یکی از بهترین تصمیماتیست که میتوانید درزمانیکه در تونس هستید بگیرید. این فرشها نهتنها کیفیت بالایی دارند؛ بلکه راحت و بسیارزیبا هستند. شما مهمانان خود را با این فرشهای بینظیر بربری که با ترکیبی از سبک سنتی و مدرن ساخته شدهاند، شگفتزده خواهید کرد. مراکش نیز یکی از کشورهای اصلی صادرکننده فرش دستباف به خارجازکشور است. قبایل بربر در کوههای اطلس توانستهاند دانش استثنایی در بافندگی و تجارت پشم را از مادر به دختر منتقل کنند. فرشهای بربر و فرشهای مراکشی که در عربی بهنام «ضرابیا» شناخته میشوند، عناصر اصلی میراثفرهنگیاند. مردان و زنان در مراکش باهم کار میکنند. زنان فرش میبافند و مدلسازی میکنند درحالیکه مردان آنرا در «سوک» میفروشند و طرفداران صنایعدستی اینکشور، خریداران آن هستند.
پرو: چینچروبافی
چینچرو در بالای دره مقدس، املاک امپراتور اینکاها در قرن شانزدهم و همچنین مکانی برای استراحت در جاده سلطنتی اینکاها بود. امروزه این روستای کوچک به صنعت بافندگی شهرت دارد و بهطورکامل توسط زنان محلی اداره میشود که از گیاهان و دربرخیموارد از حشرات برای تولید رنگهای خود استفاده میکنند. مسافران با بافندگان درباره زندگی روستایی گفتوگو و روند طراحی و خلق این لباسهای پرجنبوجوش را مشاهده میکنند.
ژاپن: صنایع چوبی هاکون
هنر Hakone Yosegi Zaiku شکلی از چوبکاریست که با بههمپیوستن قطعات چوب، الگوهای پیچیده ایجاد میکند. رنگهای قرمز، سفید، زرد، سیاه و سبز ازطریق جوهر ایجاد نمیشوند؛ بلکه سایههای طبیعی چوب هستند. امروزه، Yosegi Zaiku در سراسر ژاپن محبوب است اما تنها حدود ۵۰ صنعتگر آنرا میسازند که همگی در منطقه Hakone/Odawara ساکن هستند. مسافران و طرفداران صنایعدستی را به کارگاه Hamamatsuya میآورد تا صاحب نسل چهارم این صنعت را ملاقات کنند.
ترکیه: قالیبافی
قالیبافی در آناتولی با ورود قبایل ترک از آسیای مرکزی آغاز شد و تا قرن دوازدهم یک هنر برجسته بود. آنزمان نیز مثل اکنون، بیشتر قالیبافان زنانی بودند که ناشناس کار میکردند. این فرایند شدیداً پرزحمت است و قیمتها طبق پیچیدگی طراحی، کیفیت مواد و تعداد گرهها در هر سانتیمترمربع است. ترکیه همچنین بهخاطر حولههایش که اکسسوریهای معروفی بود که زنان در دوران امپراتوری عثمانی میپوشیدند، مشهور است. حولهها در محیطهای مختلف ازجمله خانه، ساحل، کلاسهای یوگا و باشگاه استفاده میشوند. آنها نامهای مختلفی دارند که رایجترین آنها «پشتمال» است. پشتمال نام سنتی حوله بافتهایست که در ابتدا برای پوشاندن بدن در حمام ترکی استفاده میشد. پشتمالها سابقهای نزدیک به ۶۰۰سال دارند و منشأ آن آناتولی ترکیه است. حولههای مشابهی در مناطق مختلف جهان وجود دارد که بهنامهای مختلفی خوانده میشوند: در آسیا به آنها سارونگ، کیکوی یا کانگا در شرق آفریقا، حوله شوکا در آفریقا و فوتا اصطلاحیست که در مدیترانه استفاده میشود. چارشین