جلیقه‌هایی که جلوی مرگ را نمی‌گیرند!
صدف سرداری: روزنامه‌نگاران غزه یکی‌یکی جلیقه خبرنگاری خود را به نشانه اعتراض روی زمین انداختند. چهارشنبه هفته گذشته (31 جولای) «اسماعیل الغول» (خبرنگار الجزیره) و «رامی الریفی» (فیلم‌برداری که همراهی‌اش می‌کرد) درحالی کشته شدند که «جلیقه خبرنگاری بر تن داشتند!» روزنامه‌نگاران غزه به‌نشانه اعتراض جمع شدند و جلیقه‌های خبرنگاری خود را رها کردند تا بگویند وقتی این لباس جلوی شلیک گلوله‌ای را نمی‌تواند بگیرد، پس بر‌تن‌کردنش چه فایده‌ای دارد؟
«خبرنگاران اوکراینی با بزرگ‌ترین جایزه‌های روزنامه‌نگاری تجلیل می‌شوند، پولیتزر دریافت می‌کنند، به‌دلیل شجاعت و ازخودگذشتگی مورد‌قدردانی قرار می‌گیرند اما گاهی گمان می‌کنم که خبرنگاران فلسطینی به‌چشم روزنامه‌نگاران غربی، «همکار» به‌حساب نمی‌آیند»؛ این صحبت‌های «لیلا الآریان» یکی از خبرنگاران «الجزیره»، در گفت‌وگویی ویدئویی با «جدلیه» است. از هفتم اکتبر سال گذشته و آغاز جنگ میان حماس و اسرائیل، تعداد روزنامه‌نگاران کشته‌شده دراین‌جنگ به ۱۱۳نفر رسیده که ۱۰۸نفر آنان فلسطینی بوده‌اند؛ اما آن‌طورکه گزارش‌ها نشان داده و خبرنگار الجزیره تأکید می‌کند، اطلاع‌رسانی درباره این کشتار بسیارمحدود است؛ طوری‌که سکوت روزنامه‌نگاران غربی مورداعتراض برخی قرار گرفته است. از زمان شروع این جنگ در غزه، روزنامه‌نگاران برای گزارش‌های خود بیشترین هزینه را میبردازند. کمیته حمایت از روزنامه‌نگاران (CPJ)، در آخرین گزارش خود اعلام کرده از زمان آغاز طوفان الاقصی در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، تلفات بی‌سابقه‌ای بر روزنامه‌نگاران غزه وارد شده است. تا دوم اوت ۲۰۲۴، تحقیقات اولیه CPJ نشان داده که حداقل ۱۱۳ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه‌ای در میان بیش از ۳۹هزار کشته از زمان آغاز جنگ بودند که مرگ‌بارترین دوره برای روزنامه‌نگاران از زمان شروع جمع‌آوری داده‌های CPJ در سال ۱۹۹۲ است. این کمیته اعلام کرده است: روزنامه‌نگاران در غزه به‌ویژه با خطرات بالایی همچون حملات هوایی ویرانگر اسرائیل، اختلال در ارتباطات، کمبود منابع و قطعی گسترده برق مواجه هستند. این‌موضوع پیگیری و ثبت وضعیت آن‌ها را سخت‌تر می‌کند. گفته شده که این کمیته درحال‌بررسی تقریباً ۳۵۰مورد دیگر از قتل، دستگیری و جراحت احتمالی‌‌ست. مدیر برنامه CPJ در نیویورک، دراین‌باره گفته است: «روزنامه‌نگاران بدون حفاظت، تجهیزات یا غذا و آب، همچنان وظایف حیاتی خود را برای بیان حقیقت به جهان انجام می‌دهند. هربارکه یک روزنامه‌نگار کشته، مجروح، دستگیر یا مجبور به تبعید می‌شود، تکه‌هایی از حقیقت را از دست می‌دهیم. مسئولان این تلفات با محاکمه‌های دوگانه روبه‌رو خواهند بود؛ یکی تحت قوانین بین‌المللی و دیگری در برابر نگاه نابخشودنی تاریخ». روزنامه‌نگاران، افراد غیرنظامی‌اند و هدف‌قراردادن عمدی غیرنظامیان، جنایت جنگی‌ست. در ماه می، دادگاه کیفری بین‌المللی اعلام کرد به‌دنبال صدور حکم بازداشت برای رهبران اسرائیل، برای جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت است. تابه‌امروز، CPJ مشخص کرده که حداقل سه روزنامه‌نگار، مستقیماً توسط نیروهای اسرائیلی موردهدف قرار گرفته‌اند. این کمیته اعلام کرده که تا دوم اوت، کشته‌شدن ۱۱۳ روزنامه‌نگار و کارمند رسانه تأیید شده؛ ۱۰۸ فلسطینی، دو اسرائیلی و سه لبنانی. همچنین گزارش شده است ۳۲ خبرنگار مجروح، ۲ خبرنگار ناپدید و ۵۲ خبرنگار دستگیر شده‌اند. آخرین پیگیری‌های کمیته نشان داده است که حتی اعضای خانواده برخی خبرنگاران به‌قتل رسیده‌اند. این‌درحالی‌ست‌که نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF)، به رسانه‌ها گفته‌اند که ارتش عمداً خبرنگاران را هدف قرار نمی‌دهد! این سازمان همچنین در ماه اکتبر گفته بود نمی‌توانند ایمنی خبرنگاران را تضمین کند. «غزه و مرگ روزنامه‌نگاری غربی»؛ این تیتر گزارشی‌ست که اخیراً «الجزیره» منتشر کرد. این گزارش می‌گوید: «الغول» در زمان کشته‌شدن، جلیقه مطبوعاتی به‌تن داشته اما این نخستین‌بار نیست که خبرنگاران با داشتن جلیقه کشته می‌شوند. در سال ۲۰۱۹، سازمان ملل متحد دریافت که اسرائیل در سال ۲۰۱۸ به ۲ روزنامه‌نگار فلسطینی «عمداً» شلیک کرده بود. اخیراً در سال ۲۰۲۲، اسرائیل، روزنامه‌نگار آمریکایی‌فلسطینی، «شیرین ابوعاقله» را در کرانه باختری به‌ضرب گلوله کشت. نویسنده این گزارش نوشته، بااین‌حال آنچه حتی تکان‌دهنده است، سکوت نسبی روزنامه‌نگاران غربی درباره این‌موضوع است: «در آمریکای شمالی و اروپا، گزارش‌ها و همدردی‌هایی وجود داشته؛ به‌ویژه ازسوی سازمان‌های دیده‌بانی مانند CPJ، حس همبستگی روزنامه‌نگاری را شاهد هستیم اما این واکنش‌ها درباره خشم و هیاهوی گسترده درمورد تهدیدی که اقدامات اسرائیل برای آزادی مطبوعات ایجاد می‌کند، کافی نیست». نویسنده این پرسش را مطرح می‌کند که آیا می‌توانیم برای لحظه‌ای تصور کنیم که اگر نیروهای روسی در کمتر از یک‌سال بیش از ۱۰۰ روزنامه‌نگار را در اوکراین بکشند، واکنش روزنامه‌نگاری غربی چه خواهد بود؟ «می‌توان تصور کرد رسانه‌های خبری غربی صرفاً پایبندی خود را به اصول گزارشگری غرب مبنی‌بر جدایی و بی‌طرفی حفظ کرده‌اند؛ اما در موقعیت‌های دیگر، روزنامه‌نگاران غربی نشان داده‌اند که واقعاً می‌توانند همچنین همبستگی خود را نشان دهند». پارسال پس از کشته‌شدن بیش از 30 خبرنگار در غزه، انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران نیز طی بیانیه‌ای به‌این‌موضوع اشاره کرد که موردحمله‌قراردادن آنان، نقض آشکار حقوق بین‌المللی‌ست: «رسالت خبرنگار، در هر سوی جبهه که باشد، اطلاع‌رسانی و گزارش واقعه است اما کار او زمانی دشوارتر می‌شود که بخواهد در سویی بایستد که خواسته یا ناخواسته رقابتی نابرابر شکل گرفته و خبرها یک‌طرفه روایت می‌شوند. ازاین‌رو، خبرنگارانی که جبهه غزه را انتخاب کرده‌اند، آگاهانه پا در میدانی سخت گذاشته‌اند که نابرابری موقعیتشان درمقایسه‌با جبهه مقابل آشکارا معلوم است و شرایط انجام‌وظیفه برایشان بسیارسخت‌تر؛ به‌گونه‌ای‌که گاه از حداقل‌ها برای انجام‌وظیفه حرفه‌ای خود نیز محروم می‌شوند». بااین‌حال، از پارسال تاکنون، بر تعداد خبرنگاران کشته‌شده دراین‌جنگ اضافه شده؛ انگار که نه ابراز نگرانی‌های بین‌المللی کارساز هستند و نه جلیقه‌های خبرنگاری! پیام ما