«قیز قلعه» ساوه؛ نیایشگاه آب و ناهید
«قیز قلعه» یا «قلعه دختر» از بناهای تاریخی مهم و مکان‌های دیدنی «استان مرکزی» و یکی از آثار دیدنی شهر «ساوه» است که سال ۸۲ ثبت شد. این بنا، بر فراز «کوه هندس» و مشرف به «دشت ساوه» واقع است. این قلعه زیبا در روستای متروکه و کوچک «قیز قلعه» و در میان کوه‌هایی سرخ‌رنگ و زیبا قرار دارد. «قلعه دختر» که ازلحاظ شیوه معماری، نوع مصالح و ساختار؛ شبیه «قلعه الموت» و «قهستان» و به‌ویژه «قلعه دختر (بشرویه)» است، از شاه‌نشین، حصارها و دیوارهایی تشکیل شده که با مصالحی نظیرِ سنگ، آجر و گچ نیم‌کوب ساخته شده‌اند. یکی از ورودی‌های شاه‌نشین از سمت جنوب‌شرقی کوه و دیواره شرقی‌ست. در کنار همین ورودی، شواهدی از یک ورودی دیگر که مسدود شده است، مشاهده می‌شود. طبقه اول شاه‌نشین شامل: راهرو، هشت فضا که آوار سقف در آن مشاهده می‌شود، دیوارهایی در شرق و غرب، پنج فضا با پوشش گهواره‌ای و ساخته‌شده از سنگ و گچ است و در زیر برخی فضاها نیز زیر‌زمین وجود دارد. در برخی از بخش‌های بنا، پایه تویزه‌های آجری، قاب‌بندی اجراشده بین تویزه‌ها و پاتاق‌هایی روی دیوارها به‌کار رفته که شاید نشان‌دهنده آن باشد که در فضاهای طبقه فوقانی شاه‌نشین پوشش طاق و چشمه وجود داشته است. در یکی از فضاهای زیرین، ساختاری چهارگوش و شبیهِ حوض مشاهده می‌شود که کاربری آن مشخص نیست. در اطراف شاه‌نشین، دو فضای کشیده در گوشه جنوبی و غربی قرار دارد که از یکی‌ازآن‌ها تنها بقایای دیوار باقی مانده و دیگری دو طبقه دارد. در طبقه اول، سه فضای کوچک مربع‌شکل و پوشش کجاوه‌ای و در طبقه دوم بخشی شبیهِ محراب دیده می‌شود. روشنایی این بخش‌ها به‌وسیله روزنه‌هایی که در دیوار غربی شاه‌نشین تعبیه شده، تأمین می‌شود. فضایی سرتاسری نیز در جبهه شرقی تا شمال‌شرقی «قیز قلعه» دیده می‌شود که دارای ورودی با پوشش آجری و تزئینات خفته راسته است. حصار «قلعه دختر» از گچ و سنگ؛ با ارتفاع متفاوت از گوشه شرقی بنا شروع می‌شود و به گوشه جنوبی و غربی رسیده و تا جبهه شمالی ادامه دارد. ایرنا