انواع تعریق بدن و راههای مؤثر درمان آن؛
تعریق بیش از حد
دکتر سولماز نخعی زاده متخصص پوست، مو و زیبایی /شاید برای شما هم پیش آمده که از مرطوب و لکشدن قسمتهایی از لباستان در روزهای آفتابی و گرم، کلافه شده باشید. تعریق بیشازحد که اصطلاح علمی آن هیپرهیدروز است، وقتیست که عرق کردن بیشتر از حدیست که برای تنظیم دمای بدن لازم باشد. اغلب این میزان چهار یا پنجبرابر نرمال است .هیپرهیدروز، تهدیدکننده حیات نیست ولی میتواند کیفیت زندگی فرد مبتلا را بهشدت تغییر دهد. شیوع تعریق زیاد لوکالیزه یعنی محدود به نواحی خاصی از بدن، ۲.۸درصد در بین جمعیت نرمال است و شیوع آن در زن و مرد برابر است .
تعریق بیش از حد به دو دسته ژنرالیزه (کل بدن) یا لوکالیزه (محدود به ناحیه خاص) مثل سر و صورت و کف دست و پا و زیربغل تقسیم میشود. تعریق زیاد لوکالیزه در نواحی کف دست و پا و زیربغل و سر و صورت بیشتر دیده میشود؛ زیرا بیشترین تعداد غدد عرق فعال در این نواحی وجود دارند. وقتی تعریق بیش از حد محدود به این نواحی و قرینه است، هیپرهیدروز اولیه نامیده میشود؛ یعنی علت مشخصی برای آن وجود ندارد و در 30تا 50درصد موارد، فرد دیگری از اعضای خانواده نیز به آن مبتلاست؛ یعنی یک توارث اتوزومال غالب و جنبه ژنتیکی برای آن تصور میشود .وقتی تعریق زیاد محدود به ناحیه خاصی نباشد و در کل بدن وجود دارد یا محدود به ناحیه خاصی باشد، ولی قرینه نیست و یکطرفه است، تعریق بیش از حد ثانویه نامیده میشود که باید بهدنبال علت زمینهای برای آن گشت که میتواند درنتیجه اختلالات تیروئید، دیابت، تأثیر داروها مثل داروهای ضدافسردگی و SSRI و داروهای کولی نرژیک باشد یا عفونتها، کانسرها، یائسگی و غیره.
دلایل و علل تعریق زیاد
تحقیقات نشان داده است که ۷۸درصد افرادی که تعریق بیش از حد اولیه (محدود به ناحیه) دارند، دچار کمبود اعتمادبهنفس نسبت به این اختلال هستند. ۶۵درصد، مشکلاتی را در محیط کار تجربه میکنند، ۷۱درصد احساس ناراحتی و افسردگی دارند و ۵۰درصد این افراد حتی با وجود ناراحتی و احساس خجالت برای درمان به پزشک مراجعه نمیکنند. کسانی که تعریق زیاد در ناحیه دست دارند اغلب از محیطهایی که مجبور به دستدادن باشند، اجتناب میکنند یا کسانی که تعریق زیاد در ناحیه زیربغل دارند، مجبور به عوضکردن چندین نوبت لباس در طول روز هستند و احساس عدم اعتمادبهنفس دارند. ولی نکته مهم ایناستکه این اختلال یعنی تعریق بیشازحد محدود به نواحی کف دست و پا و زیربغل و صورت و سر، درمان سادهای دارد و کاملاً قابل کنترل دارد.
روشهای درمان تعریق زیاد
۱. درمان موضعی تعریق زیاد :اولین قدم در درمان تعریق بیش از حد اولیه، روشهای موضعیست.
استفاده از محلولهای آلومینیوم کلراید هگزا هیدرات با غلظتهای مشخص باعث بهبود تعریق به خصوص در ناحیه زیربغل میشود. اغلب سه تا پنجروز طول میکشد که فرد متوجه تأثیر محلول شود. این محلولها باعث کاهش تعریق در ناحیه میشود و اثرات کوتاهمدت دارند و باید در طولانیمدت مصرف شوند. تأثیر این محلول در ناحیه کف دست و پا متغیر است.
۲ .درمان خوراکی تعریق زیاد : از درمانهای خوراکی میتوان به قرصهای آنتیکولینرژیک اشاره کرد که با توجه به عوارض آن مثل خشکی دهان و احتباس ادراری و تاری دید و غیره بهصورت بسیار محدود استفاده میشود.
3. درمان تعریق زیاد با بوتاکس :
از روشهای بسیار مؤثر که متخصصان پوست آن را توصیه میکنند، درمان تعریق زیاد یا بیش از حد با تزریق بوتاکس است. تأثیر بوتاکس در بلوککردن عصبی غدد عرق است و در نتیجه مانع ترشح عرق میشود. طول مدت تأثیر اغلب پنج تا نهماه است که با تکرار ماندگاری آن بهتدریج بهتر میشود. استفاده از آن برای ناحیه زیربغل، سالهاست که تائیدیه FDA سازمان غذا و دارو آمریکا را دارد. تزریق بوتاکس در ناحیه کف دست و پا برای تعریق بیش از حد بسیار مؤثر است و باعث برگرداندن حس اعتمادبهنفس به فرد جهت فعالیت جمعی میشود ولی تزریق آن در ناحیه کف دست و پا اندکی دردناک است که استفاده از کرم بیحسی و یخ در تسکین درد میتواند مؤثر باشد. تکرار بوتاکس میتواند ماندگاری آن را افزایش دهد. در ناحیه زیربغل تزریق بوتاکس برای درمان تعریق بیش از حد هیچ عارضهای ندارد و تزریق در ناحیه کف دست میتواند بهمدت دوهفته در انجام کارهای ظریف مثل بستن دکمههای لباس، مشکل داشته باشد که اغلب خود محدود است و برای افراد مشکل ایجاد نمیکند.
۴. استفاده از امواج میکروویو:
استفاده از امواج میکروویو برای تخریب غدد عرق زیربغل از روشهای دیگر درمان تعریق بیش از حد در ناحیه زیربغل است که با دستگاه Miradry انجام میشود. محدودیت استفاده از این روش دردناک و گران بودن استفاده از این دستگاه است. مزیت این روش، طولانیاثربودن تأثیر آن است .
5. استفاده از یونتوفورزیس :
یونتوفورزیس، یک روش یوندرمانی با ولتاژ است که در درمان هیپرهیدروز کف دست و پا کاربرد دارد و اغلب نیازمند دو تا سه جلسه در هفته هست و باید مرتب تکرار شود. بدینترتیب که دست و پا داخل ظرف آب مخصوص دستگاه قرار میگیرد و الکترودها باعث آزادشدن یون منفی آب و معکوسشدن اختلاف پتانسیل غدد عرق و در نتیجه کاهش ترشح عرق میشود.
6. جراحی تعریق زیاد :از روشهای دیگر درمان تعریق زیاد، جراحی و تخریب غدد عرق است که روشهای مختلف جراحی وجود دارد؛ ولی با توجه به عوارض احتمالی اغلب جزئ آخرین خط درمانی محسوب میشود.