پس‌لرزه‌های یک خطر طبیعی به‌نام زلزله!
27 آبان امسال بود که «محمدحسن نامی» (رئیس سازمان مدیریت بحران کشور) با حضور در جلسه ستاد پیشگیری و هماهنگی مدیریت بحران زنجان با‌اشاره‌به ساختمان‌های ناایمن، گفت: «۶۸درصد از جغرافیای ایران روی گسل زلزله یا در حریم آن قرار دارد و با‌توجه‌به این‌شرایط باید مهندسی ساختمان و سازه‌ها را به‌نحوی انجام داد که هنگام حوادث، ایمنی لازم را داشته باشد». او افزوده بود: «هر طرح ملی باید یک پیوست بحران داشته باشد و علاوه‌بر‌آن؛ موضوعات مربوط به پدافند غیرعامل در احداث ساختمان‌ها رعایت و مشخص شود آیا بر روی گسل یا در حریم گسل قرار دارند. روز‌به‌روز با مخاطرات بیشتری رو‌به‌رو می‌شویم که خسارات زیادی به کشور وارد می‌کنند. از ۶۶ مخاطره، ۴۴مورد در کشور ما به‌وقوع پیوسته که این، ضرورت حفظ آمادگی، پیشگیری، بازسازی و بازتوانی در کشور را دوچندان می‌کند». او همچنین 8 آذرماه در مراسم «بیست‌و‌پنجمین مانور سراسری ایمنی و زلزله»، سیلاب، زلزله، فرونشست، رانش زمین، خشک‌سالی سرمازدگی، ریز‌گرد و اختلافات شدید دمایی را از جمله مخاطرات طبیعی موجود در کشور دانست و گفت: «از بین این‌ها، مهم‌ترین حوادث به‌لحاظ خطراتی که ممکن است به‌همراه داشته باشد؛ سیلاب و زلزله است». او با‌اشاره‌به‌اینکه بیش از ۱۹هزار زلزله در کشور به‌وقوع پیوسته است؛ گفت: «تا پایان آبان امسال حدود 14500 تا 14800 زلزله با مقیاس بزرگ و کوچک رخ داده است. طبق مطالعات؛ در ۲۲۰سال‌گذشته در کشور ۱۲ زلزله بالای ۷ ریشتر داشتیم. از این ۲۲۰سال، داده‌های ۱۴۰سال به‌صورت روایت تاریخی و ۸۰سال به‌صورت اسناد ژئوفیزیک است. این داده‌ها نشان می‌دهد اگر در ساخت‌و‌سازهای کشور مصالح ساختمانی تا ۸ ریشتر مقاوم باشد، زلزله دیگر یک بلا نیست و یک پدیده است». 5 دی‌ماه هرسال یادآور خاطره تلخِ «زمین‌لرزه بم» است و به‌این‌مناسبت، پرونده این‌هفته را به بحث «زلزله در ایران» اختصاص داده‌ایم.
«زمین‌لرزه» یا «زلزله»؛ لرزش، جنبش و تکان‌خوردنِ زمین است که به‌دلیل آزاد‌شدن انرژیِ تخلیه‌شده از سنگ‌ها در گسل‌های پوسته زمین در مدتی کوتاه روی می‌دهد. محلی که منشأ زمین‌لرزه است و انرژی از آنجا خارج می‌شود را «کانون زمین‌لرزه»؛ و نقطه بالای کانون در سطح زمین را «مرکز سطحی زمین‌لرزه» می‌گویند. پیش از وقوع زمین‌لرزه اصلی، معمولاً زلزله‌های نسبتاً خفیف‌تری در منطقه روی می‌دهد که به «پیش‌لرزه» معروف‌اند. به لرزش‌های بعدی زلزله نیز «پس‌لرزه» می‌گویند که با شدت کمتر و با فاصله زمانی مختلف میان چند‌دقیقه تا چند‌ماه رخ می‌دهد. هرچقدر تعداد پیش‌لرزه‌ها بیشتر باشد، مقدار ریشتر زمین‌لرزه اصلی، کمتر است.
زلزله‌ای 9.5ریشتری که در 22 می 1960 در شیلی اتفاق افتاد و باعنوانِ «والدیویا» شناخته می‌شود، حدود 1655 کشته، هزاران زخمی و دو‌میلیون بی‌خانمان بر‌جا گذاشت. آن‌را به‌جرئت باید «بزرگ‌ترین زلزله جهان» نامید. این‌رویدادِ نفس‌گیر 10دقیقه طول کشید!