در ستایش ابرقهرمانی به‌نام «پدر»
هر پدر‌و‌مادری برای موفقیت و آرامش فرزندانشان می‌کوشند و می‌خواهند که آن‌ها احساس آرامش و شادی داشته باشند اما همه در‌راستای این هدف قدم نمی‌گذارند؛ زیرا آگاهی‌شان زیاد نیست. گاه پیش می‌آید بچه‌ها بزرگ می‌شوند و تازه پدر‌و‌مادر می‌گویند که «ای بابا! باید فلان‌کار را در تربیتشان می‌کردیم و نکردیم!» هرساله با رسیدن «روز پدر» صحبت‌ها دراین‌باره آغاز می‌شود که نقش پدر در خانواده چیست و «پدر خوب» چه ویژگی‌هایی دارد؟ «سپیده بشول» (روان‌شناس کودک) در‌این‌رابطه می‌گوید: «بخشی از عواطف کودکانه توسط پدران هدایت می‌شود؛ زیرا پدر پشت و تکیه‌گاه فرزندش است و این‌را باید بداند که با وجود او، کودک احساس امنیت پیدا می‌کند. پس در قدم اول از همان بدو تولد پدر نظیرِ مادر نقش اساسی در آرامش، امنیت و احساس خوب دارد و در‌واقع، او نخستین قهرمان زندگی فرزندش است. پدری‌که تلاش می‌کند زندگی آرام برای فرزندانشان فراهم کند، قطعاً باعث می‌شود ذهن کودکش تمرکز بیشتری داشته باشد، رشد فکری و عاطفی‌اش بیشتر شود و روحش شاداب‌تر بماند و همه این‌ها در‌راستای رسیدن به بلوغ عاطفی کودک تا بزرگ‌سالی اثرگذار است. نیز از‌سویی، حس پشتیبانی از‌سوی پدر برای بچه‌ها خیلی با‌اهمیت است چرا‌که کودک نیاز به حمایت و پشتیبانی پدرش در کنار عشق‌ورزی به او دارد. حس امنیت چطور از‌سوی پدر به فرز منتقل می‌شود؟ با در‌آغوش‌کشید‌ن، قلب و روح کودک آرام می‌شود، به آینده امیدوار می‌شود و برای موفقیت در آینده خود را آماده می‌کند. یک پدر علاوه‌بر تأمین مالی فرزند؛ باید امنیت روانی و عاطفی هم به او بدهد». محققان ثابت کرده‌اند روابط محبت‌آمیز پدر و کودک باعث پیشرفت کودک، محبوبیت او بین همسالان و سازگاری بیشترش می‌شود.
«روز پدر» روزی برای بزرگداشت مقام پدران و فرصتی برای ستایش و قدردانی از زحمات آنان در تمام زندگی هر فردی‌ست. مردم در سراسر جهان باتوجهبه فرهنگ و آئین مرسوم خود، روزی را به‌عنوان «روز پدر» انتخاب کرده و آن‌را گرامی می‌دارند. در ایران نیز ۱۳ رجب مصادف با زادروز «اما‌م‌علی(ع)»؛ اولین امام شیعیان را «روز پدر» نامیده‌اند.
«بچه‌دارشدن»، از زیباترین اتفاقاتی‌ست که هر زن‌وشوهری می‌توانند تجربه کنند؛ اما در کنار زیبایی‌ها و لحظات شگفت‌انگیز، سختیِ فراوان دارد. وقتی تصمیم می‌گیرید بچه‌دار شوید، باید سختی‌هایش را هم بپذیرید. این سختی‌ها فقط برای مادران نیست. پدران هم باید پیش از فرزندآوری، آمادگی کافی برای به‌عهده‌گرفتن این وظیفه مهم و تحمل سختی‌های اجتناب‌ناپذیرش را داشته باشند. دراین‌مقاله طبق نظرات کارشناسان؛ راهکارهایی درجهت آمادگی برای «پدرشدن» معرفی می‌کنیم.
۱. کتاب‌های زیادی درباره پدرشدن، تربیت و سلامت کودک و موضوعات مشابه نوشته شده‌اند. هرچه بیشتر کتاب بخوانید، اطلاعات بیشتری کسب می‌کنید. البته نیازی نیست خودتان را به کتاب محدود کنید. پادکست‌ها، وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌ها و کانال‌های یوتیوب سرشار از اطلاعات مفید هستند.
۲. درباره روند بارداری و آن اتفاقات شگفت‌انگیزش کنجکاو بوده و با همسرتان تعامل داشته باشید. همراه‌شدن با همسرتان در دوران بارداری، تأثیر بسیارزیادی برای آمادگی بعد از تولد فرزندتان دارد. سعی کنید روزهایی‌که همسرتان قرار است به دکتر برود همراهش باشید به‌خصوص وقتی قرار است برای اولین‌بار ضربان قلب فرزندتان را بشنوید. درباره نحوه رشد جنین و سلامت همسرتان از دکتر سؤال کنید. در بستن ساک بیمارستان به همسر کمک کنید. نحوه درآغوش‌گرفتن نوزاد تازه‌متولدشده را یاد بگیرید. کلاً از فرایند زیبا و شگفت‌انگیز بارداری همسرتان لذت ببرید و از آن برای ارتباط بیشتر با همسرتان و نوزادی که قرار است به‌زودی به‌دنیا بیاید، استفاده کنید.
۳. دوران کودکی شما و رابطه با پدرتان، بر نحوه پدربودنتان تأثیر زیادی دارد. اگر دوران کودکی شما آسیب‌زا یا پیچیده بوده یا فکر فرزندپروری شما را مضطرب می‌کند، بدانید که تنها نیستید. قبل‌ازتولدِ فرزندتان، زمان خوبی برای شناخت این احساسات و رفع آن‌هاست. درمانگر می‌تواند برای مدیریت استرس و مشکلاتی که به‌ناچار بین فرزندان و والدین پیش می‌آید، راهکارهایی به شما یاد بدهد.
۴. ممکن است با خودتان فکر کنید که هیچ‌وقت نمی‌توانید آن پدر ایدئال رؤیاهایتان باشید. این تفکری اشتباه است. به خودتان اطمینان بدهید که شما هم به‌شیوه خودتان، پدری فوق‌العاده خواهید بود. به‌نظر شما پدر ایدئال چه ویژگی‌هایی دارد؟ برای‌اینکه پدر خوبی باشید باید چه‌کار کنید؟ وقتی جواب این سؤال‌ها را یافتید، می‌توانید با تلاش برای انجام کارها، پدری فوق‌العاده باشید. اگر این توصیه‌ها کارساز نیستند، بکوشید فرزندتان را به‌عنوان فردی بزرگ‌سال تصور کنید. دوست دارید شما را چگونه توصیف کند و درباره‌تان به دیگران چه بگوید؟ معیارها و ویژگی‌هایی را که در جواب سؤال‌ها به ذهنتان می‌آید، بررسی کنید و برای رسیدن به آن‌ها تلاش کنید.
۵. ماه‌های اولیه بارداری زمان خوبی برای ارزیابی مجدد هزینه‌هاست. به‌عنوان «پدر»، می‌توانید با برنامه‌ریزی قبلی امور مالی را مدیریت کنید و نگرانی‌های خودتان و همسرتان را رفع کنید. قبض‌ها را به‌موقع پرداخت کنید، بدهی‌های معوقه را بپردازید و اگر می‌توانید، هزینه‌های چند ماهتان را پس‌انداز کنید و کنار بگذارید. فرزندتان با ورودش به خانواده، هزینه‌های جدیدی را با خودش می‌آورد. قبل‌ازتولدِ فرزندتان، هرکاری می‌توانید انجام بدهید تا اوضاع مالی‌تان تثبیت شود. بااین‌کار، استرس هزینه‌های اضافی را نخواهید داشت و می‌توانید به‌خوبی به وظایف پدری‌تان رسیدگی کنید.
۶. روزهای پس از زایمان، روزهایی سخت و پرمشغله‌اند. نگهداری از نوزاد، به‌خصوص برای والدینی که برای اولین‌بار بچه‌دار شده‌اند، چالش‌برانگیز است. اگر غذایتان ازقبل آماده باشد، یکی از دغدغه‌های مهم این‌روزها رفع خواهد شد. اگر آشپزی بلدید چه‌بهتر؛ اگر هم بلد نیستید، دوران بارداری همسرتان زمان خوبی برای یادگرفتن است. می‌توانید چندروز قبل از زایمان، چند وعده غذا بپزید و برای روزهای بعد از زایمان فریز کنید. کمک‌گرفتن از دیگران نیز گزینه خوبی‌ست. اگر اطرافیان به شما پیشنهاد کمک می‌دهند، استقبال کنید و از آن‌ها بخواهید برایتان چند وعده غذا بپزند.
۷. صندلی ماشین مهم‌ترین وسیله‌ای‌ست که باید بعد از تولد فرزندتان داشته باشید. بیرون‌بردن نوزاد بدون صندلی ماشین، خطرناک است. قبل از زایمان، صندلی ماشین را بخرید و در روزهای نزدیک به زایمان آن‌را در ماشینتان نصب کنید. تا مدت‌ها این وسیله یکی از کاربردی‌ترین وسایل نوزاد خواهد بود.
۸. بیشتر والدین بعد از اطلاع از بارداری، به‌فکر تهیه وسایل موردنیاز نوزادشان هستند. خرید وسایل لازم و آماده‌کردن اتاق نوزاد را به ایام نزدیک زایمان موکول نکنید. بارداری دورانی غیرقابل‌پیش‌بینی‌ست و احتمال زیادی وجود دارد که همسرتان به‌دلایل مختلف، زودترازموعد مقرر زایمان کند. اگر قصد رنگ‌آمیزی دیوارها را دارید، زودتر شروع کنید. پس از آماده‌شدن اتاق، وسایلی را که خریده‌اید، کم‌کم بچینید. باور کنید دیدن اتاق چیده‌شده نوزاد حس شگفت‌انگیزی دارد. هربار چشمتان به اتاق و وسایل بیفتد، بیشتر هیجان‌زده می‌شوید و از روزهای زیبای بارداری همسرتان بیشتر لذت می‌برید.
۹. پروژه‌های معلق محل کار را انجام بدهید و بکوشید آن‌ها را به‌پایان برسانید. اگر زمان تولد فرزندتان نزدیک است و احساس می‌کنید که نمی‌توانید از پس انجام پروژه برآیید، آن‌را به همکارانتان بسپارید. روزهای بعد از زایمان، همسر و فرزندتان به حضور شما نیاز دارند. کارفرما و همکارانتان را ازقبل برای این‌روزها آماده کنید و مرخصی بگیرید. اگر خیالتان از کار راحت باشد و فکرتان درگیر کارهای نیمه‌تمام نباشد، می‌توانید با خیال راحت به همسر و فرزندتان رسیدگی کنید.
۱۰. بسیاری از والدینی که تازه بچه‌دار می‌شوند، دچار خستگی، اضطراب، افسردگی و فرسودگی شغلی می‌شوند. برای‌اینکه بتوانید پدر خوبی باشید، باید در وهله اول حال خودتان خوب باشد. مراقبت از خود در روزهای ابتدایی پدرشدن، توانایی شما برای حضور کامل در کنار فرزند و همسرتان را بهبود می‌بخشد. سلامت جسمانی را حفظ کنید، وعده‌های غذایی سالم و متعادل بخورید و کافی بخوابید.
۱۱. اگرچه پدران خود را به‌عنوان بخشی از تیم پشتیبانی مادر می‌دانند اما خودشان به تیم پشتیبانی نیاز دارند. این تیم می‌تواند شامل افرادی مانند درمانگر، متخصص تغذیه، اعضای خانواده و چند دوست صمیمی باشد. به افرادی فکر کنید که می‌توانند در مراقبت از نوزاد به شما کمک کنند خاصه افرادی‌که به‌تازگی بچه‌دار شده‌اند.
۱۲. پدرهای دیگر منبع شگفت‌انگیزی برای حمایت، راهنمایی و کسب اطلاعات‌اند. ارتباط با افرادی‌که شرایط شما را دارند، مفید و کمک‌کننده است. سؤالاتتان را از آن‌ها بپرسید، از اشتباهاتشان درس بگیرید و از رویکردها و سبک‌های فرزندپروری آن‌ها آگاه شوید.
۱۳. درطول بارداری همسرتان هم می‌توانید با فرزندتان صحبت کنید و مطمئن باشید که او صدایتان را می‌شنود. طبق تحقیقات؛ جنین می‌تواند درحدود هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ بارداری صداها را بشنود و در هفته ۲۷ تا ۳۰ به صداها پاسخ دهد. نوزاد پس‌ازتولد هم نیاز دارد با صحبت‌کردن با او ارتباط برقرار کنید. با فرزندتان حرف بزنید، برایش کتاب بخوانید، او را در آغوش بگیرید و برایش آرام آواز بخوانید.
۱۴. «بچه‌دارشدن» یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین تغییرات زندگی‌ست. تغییرات بدنی مادر پس از بارداری و زایمان، بی‌خوابی‌های شبانه و مسئولیت نگهداری از نوزاد نمونه‌ای از دلایل تغییر رابطه‌اند. درحالی‌که برنامه‌ریزی برای روابط خصوصی برای برخی مفید است، گاه فشار بیشتری بر والدین وارد می‌کند. ازطرفی، تجربه طردشدن مکرر ازطرف همسر، می‌تواند منجر به احساس منفی و انزوا شود. به‌یاد داشته باشید این‌روزها و ماه‌های سخت، موقت هستند. ازقبل درباره چگونگی سازگاری خود با شرایط جدید فکر و برنامه‌ریزی کنید. حفظ سلامت رابطه برای مدت طولانی، نیاز به توجه مداوم دارد. عشق، حمایت و قدردانی خود را مداوم به همسرتان ابراز کنید، او و شرایط جدیدش را درک کنید و در مواقع بروز اختلافات و تعارضات با لحنی مثبت و سازنده با همسرتان صحبت کنید. اولویت‌قراردادن رابطه‌تان و نزدیک‌ماندن به‌هم، پیوندی پایدار ایجاد می‌کند که می‌تواند پایه و اساس خانواده باشد.
۱۵. با صحبت درباره «تقسیم وظایف» قبل از آمدن نوزاد، از درگیری و بحث‌های آینده جلوگیری کنید. ترتیب خواب، حمام‌کردن نوزاد، تعویض پوشک و تمام جزئیات دیگر را درنظر بگیرید تا هرکس وظیفه‌اش را بداند؛ سپس درباره تقسیم وظایف معمول خانه مانند خرید، پخت‌وپز و نظافت صحبت کنید. اگر شما و شریک زندگی‌تان باهم زندگی نمی‌کنید یا رابطه عاشقانه‌ای باهم ندارید، هنوز باید قوانین محکمی درباره مشارکت و تقسیم وظایف وضع کنید.
۱۶. شاید گاهی فکر کنید مهارت‌های همسرتان از شما بیشتر است یا نقش مهم‌تری در بزرگ‌کردن بچه دارد. حقیقت اینکه شما هم به‌عنوان پدر، نقش بسیارمهمی در پرورش فرزندتان و آینده او دارید. شما و همسرتان یک تیم هستید. باهم رقیب نیستید که بخواهید مدام خودتان را با او مقایسه کنید. هرگز به‌خاطراینکه فکر می‌کنید همسرتان بهتر از عهده نگهداری از نوزادتان برمی‌آید، خودتان را کنار نکشید.
۱۷. قبل از به‌دنیاآمدن بچه، درباره مهمانی‌های بعد از زایمان با همسرتان صحبت کنید؛ مثلاً بپرسید «چگونه می‌خواهی ملاقات با خانواده و دوستان نزدیک را برنامه‌ریزی کنی؟» یا «آیا ترجیح می‌دهی به‌جای دیدن نوزاد به‌صورت حضوری، با تماس تصویری با اطرافیان صحبت کنی؟». نظرات همسرتان را درنظر بگیرید و باتوجهبه آن تصمیم بگیرید. کسانی‌که شما را دوست داشته باشند و به راحتی‌تان اهمیت بدهند، انتظاراتتان را درک خواهند کرد.
۱۸. چه‌کسی می‌تواند ادعا کند در روزهای ابتدایی شروع شغلی جدید، فوت‌وفن همه‌چیز را به‌خوبی می‌داند؟ حالا تصور کنید شما هیچ علم و تجربه‌ای هم در آن شغل ندارید. خیلی به خودتان سخت نگیرید. همان‌طورکه فرزندتان روزبه‌روز بزرگ شود، شما هم در کنارش یاد می‌گیرید. مهم است در روند بچه‌داری متواضع باشید و اشتباهاتتان را بپذیرید.
فاطمه زاهدی/چطور