بردگی کودکان

سالانه ۲۵۰ میلیون کودک پنج تا ۱۴ ساله در جهان از کودکی محروم می‌شوند؛ طبق این آمار ۱۲۰ میلیون‌ نفر از آنها وارد بازار کار شده و مشغول به کار تمام‌وقت هستند و اگرچه در دنیای واقعی سهم زیادی از زندگی و کودکی خود نبرده‌اند اما ۱۲ ژوئن همزمان با ۲۳ خرداد را در تقویم با عنوان «روز جهانی مبارزه با کار کودکان» از آن خود کرده‌اند. به گزارش ایسنا، در این روز حتی اگر اقدام موثر و راهگشایی در جهت کاهش آلام این کودکان از سوی برخی مسئولان و مردم صورت نگیرد اما حداقل آن اینست که با بازتاب‌های رسانه‌ای و انعکاس واقعیت حضور آنان در اقصی نقاط دنیا، بسیاری این آسیب را نه درک، بلکه می‌شنوند و می خوانند. در دولت یازدهم با احیای شورای عالی کودکان پس از هشت سال وقفه، ساماندهی کودکان کار و خیابان در دستور کار قرار گرفت و اما زخم پینه بسته کودکان کار و خیابان عمیق‌تر از اقدامات انجام شده از جمله صدور دفترچه بیمه برای آنها و ... است. به نحوی که درحال حاضر هزاران کودک دستفروش، بارکش، زباله‌گرد، کارگر، چرخی و غیره به عنوان "کودک کار" در ایران مشغول کار هستند. به بهانه روز جهانی مبارزه با کار کودکان با طاهره پژوهش، نایب رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان به منظور "بررسی وضعیت کودکان کار در ایران" به گفت‌وگو پرداختیم، که مشروح آن در ادامه خواهد آمد: نایب رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان، عنوان کرد: متاسفانه علیرغم آنکه در سطح جهان آمار کودکان کار رو به کاهش بوده اما در ایران به دلیل شرایط اقتصادی حاکم، شاهد افزایش تعداد کودکان کار هستیم؛ تا زمانی که ساختارهای اقتصادی کشور اصلاح نشوند و تا فقر ریشه کن نشود، این روند ادامه خواهد داشت. وی تصریح کرد: زمانی که حداقل دستمزد یک کارگر ۸۰۰ هزار تومان است، درحالیکه قیمت اجاره خانه‌ها سر به فلک می‌زند، با یک محاسبه سرانگشتی می توان فهمید که با این میزان حقوق و دستمزد حتی نمی‌توان یک سرپناه مناسب داشت و از حداقل‌ها بهره‌مند بود؛ به این ترتیب وقتی از اوضاع اقتصادی نابسامان‌مان آگاه نیستیم و ساختارهای غلط را اصلاح نمی‌کنیم؛ عجیب نیست که در آیین نامه هایمان مدعی آن شویم که با پرداخت ماهیانه ۵۰ هزارتومان به هر کودک کار می‌توان آنان را به چرخه تحصیل برگردانده و از رشد این معضل در کشور جلوگیری کرد! نایب رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه ضمن تاکید بر آنکه مسئله کودکان کار باید مسئله همه باشد و باید بدانیم بدون همکاری همه جانبه این معضل در کشور حل نخواهد شد، افزود: چنانچه بخواهیم کودکی را از چرخه تولید خارج کنیم، باید درک صحیحی از شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور داشته باشیم. پژوهش ادامه داد: متاسفانه کودکان کار در حال حاضر هزینه اجاره خانه و معیشت خانواده خود را تامین می‌کنند و اگر کار را از آنها بگیریم به طورکلی از صحنه روزگار محو خواهند شد؛ به همین دلیل است که مسئولین باید در جهت اصلاح ساختارها اقدام کنند. وی در ادامه ضمن بیان آنکه بر اساس پیمان نامه حقوق کودک، هر کودک باید تحت مراقبت و حمایت‌های خانواده از کودکی تا بزرگسالی قرار گیرد و بتواند با توجه به بالاترین استانداردهای جامعه رشد همه جانبه داشته و استعدادهایش شکوفا شود گفت: دولت‌ها موظف به تضمین رشد کودکان هر جامعه هستند، به این ترتیب مسئله کودکان کار نیز یک موضوع اجتماعی بوده که از فقدان مدیریت اجتماعی و نداشتن آمارهای صحیح نشات می‌گیرد و قابل تقلیل به قشر و گروه خاصی نیست. نایب رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه با تاکید بر آنکه علت اصلی شکل‌گیری کار کودک در هر جامعه ناسالم بودن ساختارهای اقتصادی آن جامعه است، افزود: با مطالعه تاریخ کودکی به کار کودک بویژه در بخش‌های کشاورزی به عنوان نیروی کار مواجه می‌شویم، اما در دوران روشنگری و در حقیقت از قرن ۱۶ میلادی که بحث "تعلیم و تربیت" کودکان مورد تاکید قرار گرفت، دنیا به این نتیجه رسید که با تربیت کودکان می‌توان جامعه بهتر و سالمتری داشته و پس از آن کودکان از افرادی "خرج درآر" به افرادی "خرج تراش" تبدیل شدند. پژوهش ادامه داد: در خصوص کار کودک در ایران نیز شاهد آن بودیم که در گذشته کودکان ایرانی در بخش‌های کشاورزی فعال بودند؛ اما این بار به دنبال آن هستیم تا از اشکال پنهان کار کودک، بویژه دختران صحبت کنیم، که کار در کارگاه‌های "قالیبافی" یکی از اشکال آن است؛ به طوری که بخش عمده‌ای از کار بافت فرش ایرانی به دوش کودکان، بویژه دختران بوده است. نایب رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه ضمن تاکید بر آنکه نیاز است خانواده‌های کودکان کار شناسایی و یارانه‌ای برای آنها در نظر گرفته شود؛ اظهار کرد: خانواده‌هایی که زیر خط فقر هستند، دریافتی بسیار محدودی داشته و قادر به تامین حداقل‌های زندگی خود نیستند؛ به این ترتیب نیاز است تا وضعیت پرداخت یارانه‌های نقدی نیز در کشور اصلاح شود. پژوهش تصریح کرد: به جای پرداخت یارانه یکسان به تمامی اقشار جامعه، از بالای شهر تا پایین شهر، باید یارانه را تنها به آن دسته از افراد جامعه که مشکلات مالی داشته و بدون حمایت‌های دولت قادر به ادامه روند طبیعی زندگی خود نیستند، دریافت کنند. وی افزود: این شناسایی ها باید از طریق وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی صورت گرفته و از طریق همین وزارتخانه ارائه خدمات مددکاری به این خانواده‌ها در دستور کار قرار گیرد تا بتوان با ارائه خدمات صحیح آنان را به توانمندی اقتصادی رساند تا در بلند مدت حتی نیازمند دریافت یارانه هم نباشند، که البته اجرای تمامی این اقدامات نیازمند اصلاح ساختارهای اقتصادی و اجتماعی کشور است. نایب رئیس انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه به بردگی کودکان کار اشاره کرد و گفت: در حال حاضر "بردگی کودکان کار" یکی دیگر از مشکلاتی است که با آن مواجه‌ایم، به طوری که شاهد بردگی کودکان کار به ویژه کودکان کار مهاجر و به طور خاص در منطقه دروازه غار و هرندی هستیم؛ برخی از این کودکان حتی برای حمام کردن هم باید از استاد کار و یا صاحب کار خود اجازه بگیرند و یا برخی اوقات تا ساعت ۱۲ شب مشغول کار هستند و حتی بیش از ۲ ساعت در روز وقت خالی ندارند. پژوهش ادامه داد: متاسفانه این کودکان هیچ کارت شناسایی نداشته و حتی در صورت تضعیف حقوق و یا عدم دریافت دستمزدشان، نمی‌توانند به مراجع قضایی شکایت کنند. پژوهش همچنین ضمن بیان آنکه متاسفانه طرح بیمه همگانی سلامت برای این کودکان پیگیری نشد و آنها مشمول بیمه نمی شوند و هزینه درمانی بسیار بالایی دارند گفت: عدم آشنایی این کودکان با معیارها و شاخص‌های سلامت نیز یکی از مشکلات و چالش‌های اصلی ما در راه رساندن آنان به سلامتی است. وی ادامه داد: حدود ۱۲ سال است به دنبال آن هستیم که بهزیستی از طریق وزارت بهداشت یک بیمارستان را در سطح شهر به کودکان کار اختصاص دهد؛ این درحالیست که زمانی بهزیستی مدعی شد که این مسئله را پیگیری و به زودی محقق خواهد شد اما تاکنون شاهد تحقق آن نبوده ایم. وی در  ادامه ضمن بیان آنکه کودکان کار امنیت ندارند و وقتی یک کودک از ۱۰ سالگی مجبور به کار کردن می‌شود، باید در ۳۰ سالگی بازنشسته شود ، اظهار کرد: متاسفانه به علت عدم حمایت‌های اجتماعی ، چرخه فقر در میان کودکان کار ادامه پیدا می‌کند و این مسئله در میان کودکان کولی بسیار به چشم می آید، برای مثال شاهد آن هستیم که کودکی که سال ۷۸ تحت پوشش انجمن حمایت از حقوق کودک بوده، در حال حاضر پدر شده و همسر و فرزندانش نیز در حال کار کردن هستند.