ضد و نقیضهای یک آمار
تجاوز به 90درصد کودکان کار تکذیب شد
با اینکه مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران از آمار تجاوز به 90 درصد کودکان کار پرده برداشته بود اما اندکی بعد این آمار را اشتباه خواند. هنوز تفکیک مشخص و نظر مشترکی در خصوص کار کودکان در کشور وجود ندارد که بتوان آمار دقیقی از تعداد کودکان کار و خیابان ارائه داد و پس از آن درصد یا عددی از آسیبهایی که این کودکان را در معرض تهدید قرار میدهد اعلام کرد. لزوم نگاهی همه جانبه و چند وجهی، در مواجهه با انواع آسیب های اجتماعی در دنیای امروز به ویژه در رابطه با معضل کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی، امری ضروری است که کمتر توجهی به آن میشود. بدون تردید اقدامات جزیره ای و اجرای طرح هایی که عمدتا بدون حضور متخصصان و کارشناسان مسائل اجتماعی انجام میشود، نتایج مثبتی را در بر نخواهد داشت و تنها موردی که میتواند در کاهش میزان وقوع معضلاتی چون کودکان کار و خیابان ایفای نقش کند، وجود یکپارچگی و انسجام دستگاههای متولی است.
تشویش اذهان عمومینتیجه اقدامات جزیرهای و یکجانبه گرایی
«تایید» و «تکذیب» موضوعی است که گویا این روزها میان برخی از مسئولان مد شده است و پس از ارائه آمار جنجال برانگیز به دلایل نامعلوم حرف خود را پس میگیرند و ساز دیگری برای خبرنگاران و رسانههای داخلی کوک میکنند. سازی که البته به گوش هیچ کس خوشایند نیست و علاوه بر خبرنگاران داد بسیاری از افراد را نیز درآورده است. علی رغم اینکه مسئولان باید در ارائه آمار و واژههایی که برای تشریح موارد مختلف به کار میبرند دقت لازم را به خرج دهند و موجب تشویش اذهان عمومینشوند، اما گویا گوش عده ای بدهکار این امر نیست و هر طور که دلش میخواهد طرح مبحث میکند. مساله کودکان کار موضوعی است که این روزها در رسانههای داخلی و خارجی در صدر اخبار قرار دارد و طرح فعلی جمع آوری کودکان کار و خیابان در تهران، بیش از آنکه موافق داشته باشد مخالفان بی شماری دارد و اعتراض بسیاری از افراد در مشاغل و جایگاههای مختلف را به دنبال داشته است. برخی در تشریح وضعیت فعلی کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی، آنچنان بی مهابا و بی ملاحظه سخن میگویند که گویی خود، در رفع و کنترل این معضل اجتماعی عملکردی ویژه و کارنامه درخشانی در مدیریت و مهار آسیب های اجتماعی در دست دارند. از اواسط شهریور ماه سال جاری که اجرای طرح جمع آوری کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی قوت گرفت، مسئولان هر روز در برنامهها و نشست های خبری خود درد تازه ای از نان آوران کوچک پایتخت را تشریح میکنند بدون آنکه را حلی روشن ارائه شود و اقدامیموثر برای کاهش این آسیب اجتماعی صورت پذیرد. اغلب دستگاههای دارای مسئولیت تنها به جمع آوری کودکان کار و خیابان اکتفا میکنند و در نهایت پس از مدتی دوباره کودک به سطح شهر برگشته و مسئولان نیز به زعم خودشان طرحی نو اما در واقع تکراری، برای مقابله با این معضل اجتماعی در میاندازند. در حالی که اقدامات مقابله ای هیچ تاثیری در کاهش آسیب های اجتماعی ندارد و شاید اگر در ابتدا نقش مسکنی موقت را ایفا میکرد، امروزه اثر همان مسکن موقت را نیز ندارد. مسئولان جمع آوری کودکان کار و خیابان در سازمان بهزیستی کشور فعالیت این کودکان را باندی و سازمان یافته توصیف میکردند و مشابه چنین نظری را مجموعههایی چون کمیته امداد امام خمینی «ره» و همچنین سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران مطرح کردند. به گفته محمد تقی رستم وندی؛ قائم مقام امور اجتماعی و فرهنگی شورای اجتماعی وزارت کشور، مسئولان در خصوص آسیبهای اجتماعی پایتخت به جای آنکه مواردی را که منجر به شکست طرح های مختلف کاهش و کنترل معضلات اجتماعی میشوند را طی هماهنگی های بین دستگاهی واقعی حل کنند به فرا فکنی و پاسکاری علت وقوع افزایش آسیب های اجتماعی در دستگاه دیگر میپردازند و از اصل مطلب غافل میشوند.
صدور تکذیبیه، موج منفی به راه افتاده را تغییر نمیدهد
چند روز پیش بود که رضا قدیمی، مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در اظهار نظری جالب که در تمام رسانهها منعکس شد از آمار تجاوز به کودکان کار پرده برداشت، وی گفت: در جریان طرح جمعآوری کودکان کار، مددکاران بهزیستی با ۴۰۰ کودک گفتگو کردهاند و مشخص شده که به ۹۰ درصد آنها تعرض شده است. اینکه برخی از مسئولان در خصوص کودکان کار و خیابان و یا به قول خودشان کودکان متکدی، از آمار ۹۰ درصدی تعرض و آزار و اذیت سخن میگویند آن هم تا زمانی که یک تعریف تخصصی و واحد در خصوص کودکان فوق وجود ندارد، کاری نسنجیده است و تنها منجر به تشویش اذهان عمومیو سیاه نمایی در رابطه با این معضل اجتماعی میشود. نگاهی گذرا و کوتاه به صفحات مجازی افراد در جایگاههای مختلف همچون هنرمندان، فعالان اجتماعی و حتی برخی از عموم مردم طی روزهای اخیر، صحت و سقم این مطلب را تایید میکند و از سوی دیگر گاهی برخی حرف ها میشود حکایت آب به آسیاب دشمن ریختن و بدتر از آن میشود دردی تازه بر روی درد کودکانی که امروزه به گفته بسیاری از فعالان اجتماعی به دلیل فقر اقتصادی حاکم بر خانواده خود مجبور به کار میشوند. برخی از مسئولان در حوزه رفاه و تعاون، امروز خبری را با زبان خویش نقل میکنند و فردا در اثر فشار مقام بالا دستی شان و یا به هر علت دیگری گفتههای خود را رد کرده و به صدور تکذیبیه میپردازند. همین مسئله موجب شد تا قدیمیروز گذشته در تصحیح مصاحبه ای که انجام داده بود بگوید: من در مصاحبه خود به هیچ عنوان به کودکان کار و خیابان اشاره نکردم و تنها روی سخنم با کودکان متکدی بود که بخش کوچکی از کودکان کار و خیابان را تشکیل میدهند. در مصاحبه اعلام کردم که ۹۰ درصد از کودکان متکدی مورد آزار قرار میگیرند و منظور از آزار، نگه داشتن بچهها در خیابان در هوای سرد، امتناع از دادن غذا، سیاه کردن صورت کودکان برای جلب ترحم و ندادن لباس به آن ها است که هیچ یک از این موارد مصداق تجاوز جنسی نیست. این در حالیست که تکذیب اخبار منتشر شده در حوزههای مختلف، به ویژه حوزه کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی، از بار موج منفی که به راه انداخته است چیزی نمیکاهد و تنها نگرانی ها و دغدغههای موجود را افزایش میدهد، آن هم بدون آنکه راه حلی را برای کاهش و کنترل این معضل اجتماعی ارائه دهد. لزوم ایجاد هماهنگی و ارائه برنامههای شفاف و دقیق از سوی دستگاههای دارای مسئولیت در حوزه کاهش آسیب های اجتماعی و بهره مندی از حضور متخصصان و کارشناسان باسواد و دلسوز، در کنار حمایت همه جانبه از کودکان، شاید باری از انبوه دردهای بی شمار شانههای خمیده کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی بردارد. همان طور که گفته شد وجود آماری شفاف و تفکیکی دقیق از تعداد و نوع کاری که کودکان انجام میدهند امری لازم و اجتناب ناپذیر است اما اثبات آمار تعرض و تجاوز، دردی از کودکان کار و خیابان دوا نمیکند. مسئولان باید در ارائه گزارش عملکرد خود در خصوص معضلات اجتماعی، به ازای واژههایی که در تبیین معضل و همچنین تشریح عملکرد خود میپردازند، بتوانند پاسخی روشن و صریح ارائه کنند، نه اینکه به صدور تکذیبیه پرداخته و با این شیوه به اصطلاح حرف خود را پس بگیرند.
فرزانه فراهانی، باشگاه خبرنگاران جوان