همکاری تجاری با همسایگان؛ کلید رونق اقتصاد درونزا و برون‌نگر
توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه بویژه با توجه به آخرین تحولات سیاسی مانند خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام یکی از اولویت های جمهوری اسلامی ایران است که بر پایه سیاست‌های کلان همچون اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی دنبال می‌شود. به‌گزارش ایرنا، توافق هسته‌ای برجام بستری را برای توافق‌های مهم بین‌الملل فراهم کرد و فصل جدیدی در روابط ایران با جهان گشود؛ زیرا بر پایه این توافق مهم جهانی، قرار بود موانع برقراری ارتباط تجاری و اقتصادی با دیگر کشورها- مانند تحریم‌های یک‌جانبه و بین‌المللی هسته‌ای برداشته شود. با این همه، دونالد ترامپ که از بهمن سال 1395 به عنوان رییس جمهوری آمریکا بر سر کار آمده است، شامگاه هجدهم اردیبهشت ماه خروج این کشور از برجام را اعلام کرد و گفت که تحریم‌های یک‌جانبه تعلیق‌شده علیه ایران را در فرصتی 90 تا 180 روزه باز می‌گرداند. در پی این تصمیم، برخی شرکت‌های اروپایی برای ماندن در بازار ایران یا ترک کردن آن مردد مانده‌اند؛ هرچند کمیسیون اروپا اعلام کرده است برای مقابله با تحریم آمریکا قانون انسداد را برای حفاظت از شرکت‌های اروپایی اجرایی می‌کند. از سوی دیگر، برقراری روابط خوب با کشورهای همجوار همواره از سیاست های مهم جمهوری اسلامی است که ضرورت آن در شرایط کنونی- خروج آمریکا از برجام- بیش از پیش احساس می‌شود. افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان بیش از 6هزار کیلومتر مرز مشترک خشکی با جمهوری اسلامی دارند. ایران 2هزار و 700 کیلومتر مرز آبی از طریق دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان با دیگر کشورها دارد که شمار آنها را به 15 همسایه می‌رساند. در این میان، ارتباط با کشورهای همسایه الزام هایی را می‌طلبد که با توجه به سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران مانند اقتصاد مقاومتی اهمیت می‌یابد. در سیاست های اقتصاد مقاومتی که سال 1392 ابلاغ شد، بر تولید درونزا و برون نگر تاکید شده است؛ به این معنا که با رفع موانع تولید داخلی، بتوان برای محصول نهایی و فرآوری شده ای که ارزش افزوده بالاتری دارد، بازارهای منطقه ای و بین المللی یافت و راه صادرات آن را گشود. در این ارتباط، وزیر صنایع دولت های چهارم و هفتم که اکنون دبیر مجمع وزیران ادوار است، ارتقای همکاری های اقتصادی ایران با کشورهای همجوار را در گرو بهبود روابط سیاسی دانست. غلامرضا شافعی درباره همکاری اقتصادی کنونی ایران و کشورهای همجوار گفت: برخی همسایگان روابط خوبی با ایران دارند اما برخی دیگر آنگونه که شایسته کشورهای اسلامی است، رابطه مناسبی با کشور ما ندارند. شافعی که در دولت ششم وزیر تعاون بود، ادامه داد: میزان ورود و خروج کالا و مراودات بازرگانی متاثر از روابط سیاسی است، بنابراین ایران باید برای بهبود بیشتر روابط دیپلماتیک با همسایگان تلاش کند. شافعی روابط سیاسی کشورها را در روابط اقتصادی به شدت تاثیرگذار دانست و تاکید کرد روابط کشورهایی مانند امارات و کویت با ایران کمتر از انتظار است. به گفته وی، در شرایط کنونی با توجه به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام، عربستان تلاش می‌کند بازارهای جهانی را از نفت تولیدی خود پر و بازارهای بیشتری را از آن خود کند. شافعی گفت: سال هاست عربستان به دنبال افزایش ظرفیت تولید نفت خود است اما اگر روابط سیاسی ایران با این کشور بخوبی پیش رود و تنظیم شود این نوع رقابت ها به خصومت تبدیل نمی‌شود. شافعی همچنین گفت: اصلاح روابط با همسایه ها می تواند به نفع دنیای اسلام و منطقه باشد. در این پیوند یک کارشناس مسائل اقتصادی، توسعه روابط تجاری با کشورهای همسایه را مستلزم بهره برداری بهینه از ظرفیت های محلی مرزی بویژه در بخش‌های کشاورزی و معدنی دانست و گفت: از توان کنونی برای تولید کالاهای رقابتی به خوبی استفاده نشده است.